پورتال۱ آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:

مقتل‌نویسی از کجا آغاز شد؟ گزارشگران حسینی در میان مقتل‌های بسیاری که نوشته شده، ماندگارترین و پربسامد‌ترین آنها به واقعه کربلا پرداخته و آنچه بر سومین امام شیعیان رفته را روایت کرده‌اند و به گفته مرحوم شیخ آقا‌بزرگ تهرانی بیش از۷۰ کتاب با عنوان مقتل در روایت حادثه کربلا نوشته شده می باشد.
 

این مقتل ها اغلب زبانی ساده دارند. نه شعری در کار هست، نه زبان حالی، نه توصیفی و نه هیچ پیچیدگی دیگری، نویسنده، ساده و روان حکایت خود را آغاز می کند و درست به همان شیوه ای که امروزه در کلاس های داستان نویسی به آن توصیه می شود، واقعه را شرح می دهد. چه کسانی راوی مقتل ها هستند؟ راویان حادثه کربلا یا همان مقتل ها سه گروه هستند؛ گروه اول خود خانواده امام حسین(ع) را شامل می شود که حضرت، آنها را همراه خود به کربلا برد تا بعدها در دوره خفقان پس از عاشورا، ماجرا را به گوش دیگران برسانند. از میان اهل بیت امام سجاد(ع) بیشتر از دیگران در این باره روشنگری کرده و واقعه را شرح داده اند. گروه دوم از راویان عاشورا، دشمنان بوده‎اند. وقتی که ابن زیاد می‎خواسته به لشکریانش جایزه بدهد، هر کسی اعلام می‎کرده من چه کار کردم و چه کسی را کشتم و به این صورت بخشی دیگر از وقایع نگاشته می شود. پس از آن در قیام مختار هم وقتی نوبت انتقام از قاتلان شهدای کربلا شده، دوباره این حرف ها تکرار شده می باشد. یکی دو نفر از راویان هم کسانی هستند که روز عاشورا در لشکر دشمنان امام حسین(ع) بودند و سپس توبه کردند و برای جبران، ماجرا را همه جا نقل می‎کردند. گروه سوم از راویان مقتل، شیعیان و دوستداران امام حسین(ع) هستند که نتوانستند روز عاشورا امام را همراهی کنند. یکی از این افراد، اصبغ بن نباته بود؛ او یکی از اصحاب خاص امام علی(ع) بود که در صفین برای امام جنگید و در آخرین لحظات عمر هم بر بالین ایشان بود. او که زمان عاشورا، در زندان به سر می برد، اولین مقتل را در وصف واقعه کربلا نوشته می باشد. مقتل لهوف سیدعلی بن موسی بن جعفر بن طاووس حلی در بین علما و مردم زمان خویش از احترام خاصی برخوردار بود. او علاوه بر این که فقیهی اسم کوچک آور بود، ادیبی گرانقدر و شاعری توانا شمرده می شد. اللهوف علی قتلی الطفوف کتابی می باشد از این نویسنده که به واقعه کربلا و شهادت جانسوز امام حسین(ع) می پردازد. مؤلف، که هدفش بیان واقعه عاشورا بوده، احادیث را طوری کنار هم قرار داده که یک جریان منسجم را تشکیل دهد و از ذکر روایات تکراری و روایات متفرق اجتناب کند. مقتل «ابی مخنف» در این که نخستین مقتل حسینی، یعنی اولین گزارش جامع از زمینه ها و نفس حادثه کربلا، از آن ابومخنف لوط بن یحیی بن سعیدبن مخنف ازدی غامدی (م۱۵۷ هـ. ق) می باشد، تقریبا اختلافی وجود ندارد. باتوجه به این که خود ابومخنف در صحنه کربلا حاضر نبوده، روایتش را بر اساس گفته های حاضران در کربلا که زنده مانده اند، یاران امام حسین (ع) و ناظران بی طرفی چون عبدالله بن سلیم و مذری بن مشمعل ارائه کرده می باشد. مقتل ابومخنف در واقع مهم ترین «مقتل الحسین» می باشد، چرا که اساس کار تمام مقتل های بعدی می باشد و از این جهت می توان به این نتیجه دست یافت که دست کم این مقتل از دیدن راویان بعدی که آن را گزارش کرده اند، کاملا مورد اعتماد بوده می باشد. ابومخنف شخص نابینایی بود که به همراه عصا کش خود بر سر راه لشکریان کوفی که به کربلا می رفتند قرار می گرفت و از آنها سوالاتی درخصوص واقعه عاشورا می کرد، سپس این مطالب را به عصا کش خود می گفت و او نیز می نوشت و این گونه نخستین مقتل کربلا به اسم کوچک مقتل ابومخنف نوشته شد. متاسفانه اصل این کتاب در دست نیست، ولی بیشترین مقدار اخبار کتاب ابومخنف در کتاب تاریخ طبری آمده می باشد. مقتل ابومخنف به اعتبار موضوعش به مقتل امام حسین(ع) و به اعتبار معرفش به مقتل ابومخنف معروف می باشد.

&nbsp

سه شنبه ۲۸ مهر ۱۳۹۴ ساعت ۰۳:۴۵