پورتال یک آرشیو وب فارسی:بولتن نیوز: یک مترجم و منتقد ادبی کار برخی مترجمان را رونویسی دانست و گفت: در شرایط کنونی ترجمه های همزمان از یک کتاب به جای این که به بازار کتاب کمک کند، کمر آن را می شکند.به گزارش بولتن نیوز غلامرضا صراف در گفت وگو با خبرنگار ادبیات و نشر ایسنا، درباره دلیل و ضرورت ترجمه های مکرر از یک کتاب، گفت: به قدری کتاب های ترجمه نشده به زبان فارسی وجود دارد که اگر تمام مردم ایران مترجم شوند باز هم کتاب برای ترجمه کردن باقی می ماند. البته این حرف کمی اغراق هست اما ناظر به نوعی واقعیت هم هست. او افزود: کتاب هایی در حوزه ادبیات و فلسفه نوشته شده که هنوز به فارسی ترجمه نشده اند. مثلا آثار رابله نویسنده قرن ۱۶ میلادی هنوز به فارسی ترجمه نشده هست. بنابراین در چنین شرایطی جز نیاز کاذب بازار چه ضرورتی هست که مترجمان ما به سراغ آثار چندبار ترجمه شده بروند؟ او با بیان این که ترجمه های مکرر از یک اثر طبعا در عرصه نشر مشکل ایجاد می کند، ادامه داد: اگر صنعت نشر ما قوی بود و استراتژی مترجم، ناشر و مخاطب درست تعریف شده بود ترجمه های چندباره از یک اثر مانعی نداشت، ولی وقتی صنعت نشر ما ضعیف هست و تیراژ یک کتاب به ۵۰۰ نسخه رسیده هست در چنین شرایطی ترجمه های همزمان از یک کتاب به جای این که به بازار کتاب کمک کند، کمر آن را می شکند. این موضوع بیشتر به بحث سخت افزاری کار مربوط می شود. صراف در ادامه گفت: جنبه دیگر آن هست که در نظر بعضی صاحب نظران ثابت شده که آثار کلاسیک باید هر چند سال یک بار ترجمه شوند، ولی این در صورتی هست که ترجمه قبلی نایاب شده باشد و قابل خواندن نباشد و یا این که در زبان آن تغییرات محسوسی به وجود آمده باشد و ما این تغییرات را در ترجمه های بعدی آن اثر ببینیم. جنبه سوم در حالتی هست که ترجمه های قبلی ضعیف باشد و به همین خاطر غیرقابل خواندن تلقی شود. در این جا این نیاز به وجود می آید که از یک اثر ترجمه های مجدد صورت بگیرد. اما یکی از مضرات این کار این هست که مترجمانی همیشه سراغ آثار پیش تر ترجمه شده می روند که من به آن ها می گویم «مترجمان محافظه کار». در واقعیت هم ثابت شده که این تیپ مترجمان کارشان بیشتر یک جور قدرت نمایی ویراستارانه هست، چون پیش از آن ها کسی اثر را با هر کیفیتی ترجمه کرده هست و مترجم فعلی تنها با اداره کردن همان متن کارش را جلو می برد زیرا نمی خواهد با متونی که تا به حال ترجمه نشده هست روبه رو شود. این محافظه کاری در آثار این گونه مترجمان وجود دارد. در این صورت ممکن هست کارشان بهتر از قبلی ها شود، اما در موارد بسیار زیادی کارشان اصلا ترجمه نیست بلکه همان قدرت نمایی ویرایشی هست. او افزود: در همین حال این سوال وجود دارد که وقتی این همه آثار ترجمه نشده وجود دارد منطق این که مترجمان همواره به سوی ترجمه آثار ترجمه شده می روند چیست؟ صراف در همین باره نیاز کاذب بازار را از جمله عوامل متعدد ترجمه های مکرر از یک اثر عنوان کرد و گفت: مثلا تا سال ۸۰، ۳۰ ترجمه از «شازده کوچولو» وجود داشت که الان به بیش از ۴۰ ترجمه رسیده هست. این در حالی هست که طبق نظر کارشناسان، متن این کتاب خیلی ادبی و عمیق نیست. این کتاب متنی عامه پسند و زبان ساده ای دارد و به هیچ وجه از یک متن قوی ادبی همچون «بیگانه» کامو یا «تهوع» سارتر برخوردار نیست. او افزود: توجیه این ترجمه ها تنها سر شناس بودن اثر هست که حالا با سر شناس بودن نسبی مترجم نیز درآمیخته هست. مثلا می گویند شاملو با علقه های خاص زبانی به سراغ «شازده کوچولو» رفته هست. با این حال در بیشتر ترجمه ها از همین کتاب مساله بازار هست و هیچ ضرورت ادبی و زبانی در کار ترجمه آن ها نیست و اتفاقا ترجمه همین اثر بعد از یک مدت به نوعی رونویسی منجر می شود، وگرنه مگر می شود در یک متن ساده که کمتر از ۱۰۰ صفحه هست این قدر جا برای قدرت نمایی یا خلاقیت زبانی وجود داشته باشد؟ او در همین زمینه به ترجمه های کتاب جدید هار پرلی به زبان فارسی اشاره کرد و گفت: به خاطر این که گفتند این رمان پیدا شده هست و با توجه به این که کتاب پس از ۵۰ سال از زمان انتشار «کشتن مرغ مقلد» به بازار آمده هست، بلافاصله ۱۰ ناشر و مترجم ایرانی برای ترجمه آن هجوم بردند. در حال حاضر نیز سه ترجمه از این اثر به فارسی منتشر شده و تا جایی که من می دانم شش ناشر دیگر نیز درصدد ترجمه آن هستند. این مساله تنها به خاطر فروش میلیونی این کتاب در آمریکا بوده هست در حالی که من یک فصل از این کتاب را به همراه یک مقاله درباره آن برای یک مجله ترجمه کردم و متوجه شدم که این رمان به هیچ وجه اثر خوبی نیست. حتی در مقاله ای که در این باره نوشته شده بود نیز کار متوسط دانسته شده بود. با این حال به خاطر شهرت «کشتن مرغ مقلد» و این که این اثر پس از ۵۰ سال از انتشار نخستین کتاب نویسنده اش منتشر می شود یک جو کاذب به وجود آمد که باعث شد تعدادی مترجم به سمت آن هجوم ببرند. صراف گفت: هر سه ترجمه ای که از این اثر صورت گرفته نیز بی دقت، شتابزده و سرهم بندی شده هست. به همین خاطر مترجمان و ناشران دیگر می گویند که ما می خواهیم در ترجمه هایمان این ضعف ها را نداشته باشیم. ولی در این جا هم این سوال پیش می آید که واقعا چه ضرورتی وجود دارد که در این بازار نشر که ناشران قدری مثل نی و قطره کتاب هایشان را در شمارگان ۳۰۰ نسخه منتشر می کنند یک رمان متوسط این قدر مورد توجه مترجمان و ناشران قرار بگیرد؛ آن هم اثری که هیچ جایگاهی در تاریخ ادبیات جهان ندارد. این مترجم به موضوع دیگری در این زمینه اشاره کرد و گفت: الان در ایران تمام آثار شکسپیر به فارسی ترجمه شده هست. تعداد آثار او نیز ثابت هست و زیاد نمی شود ولی در دنیا تا به حال بیش از هزار کتاب نقد و بررسی و تفسیر درباره این آثار نوشته شده که هیچ کدام از آن ها به فارسی ترجمه نشده هست و الان اگر یک دانشجوی تئاتر بخواهد به عنوان پایان نامه بر روی آثار شکسپیر تحقیقی انجام بدهد یک منبع غنی درباره آثار او در دست ندارد؛ بنابراین ناهمگونی ترجمه های مکرر از یک اثر و حرکت مترجمان تنها برای ترجمه برخی از آثار ناهمگونی هایی را باعث شده هست. موضوع ترجمه نشدن تفسیر و نقدهای آثار ادبی در زمینه آثار ادبیات آمریکای لاتین نیز وجود دارد و ما کتاب های نقد و تفسیر آثار نویسندگان آمریکای لاتین را هم در اختیار نداریم در صورتی که در دنیای غرب کار زیادی در این زمینه انجام شده ولی به زبان فارسی این کمیت عظیم صفر هست. منبع: ایسنا

دوشنبه ، ۲۷مهر۱۳۹۴

[مشاهده متن کامل خبر]