ایران، دو میلیون معتاد دارد. اعداد جابجا می‌شوند؛ سالی با کاهش مصرف مواد مخدر همراه هست و سالی با افزایش آن. سال هاست کشور پدیده معتادان خیابانی را به خود می‌بیند.

روزنامه ابتکار: ایران، دو میلیون معتاد دارد. اعداد جابجا می‌شوند؛ سالی با کاهش مصرف مواد مخدر همراه هست و سالی با افزایش آن. سال هاست کشور پدیده معتادان خیابانی را به خود می‌بیند.

آمارها به گونه‌ای هست که اگر از زبان مقامات انتظامی شنیده نشود، نمی توان گفت خبر از مصرف و یا کشف نقل ‌و نبات هست یا مواد مخدر! تجمع معتادان و کارتن‌خواب‌ها در گوشه و کنار پارک‌ها و خیابان ها، روح شهرها را دچار تشویش کرده هست.

 ایران در همسایگی بزرگ ترین تولید کننده مواد مخدر در جهان قرار دارد و این یکی از بزرگ ترین تهدیدها برای همان روح دمیده شده در شهرهاست. حال سوال اینجاست که رسیدگی به وضعیت معتادان و انجام حداقل اقدامات کاهش آسیب در چنین مناطقی چقدر جزو اولویت‌های سیاستگذاران هست؟

مصرف ۳۹۸ کیلوگرم تریاک در کشور

به گفته فرمانده نیروی انتظامی کشور، حدود ۵۵۰ تن انواع مواد مخدر در سال گذشته کشف شده هست. این آمار در ۶ ماه اول سال ۹۴ به ۳۰۰ تن رسیده هست. به گفته معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مسابقه با موادمخدر نهاد ریاست‌جمهوری، ۳۰ درصد کل مواد مخدر وارد شده به کشور کشف می‌شود. با استناد به حرف‌های عنوان شده، می‌توان گفت ۷۰ درصد از مواد مخدر وارد شده به کشور مصرف خواهد شد.

 طبق آمار منتشره، ۵۵ درصد از مصرف کنندگان مواد مخدر معتاد به تریاک، ۲۶ درصد معتاد به شیشه، ۱۶ درصد معتاد به کراک افغان، ۸ درصد هروئین، ۶ درصد حشیش و ۳ درصد اکستازی مصرف می‌کنند. با توجه به استفاده چند مورده معتادان از مواد مخدر، جمع اعداد بالا بیش از ۱۰۰ درصد را نشان می‌دهد. به طور مثال یک معتاد به تریاک در سال ۵۵۰ گرم تریاک مصرف می‌کند. مقدار روزانه آن ۱٫۵ گرم هست و در کشور ۷۲۶ هزار معتاد به تریاک وجود دارد. در نتیجه انتظار مصرف سالانه ۳۹۸ کیلوگرم تریاک را در کشور داریم.

در دسترس بودن مواد مخدر، بیکاری در جوانان، نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی، محل زندگی نامناسب، ضعف قوانین و ضعف اجرای آن بارها و بارها به عنوان عوامل موثر در افزایش اعتیاد اشاره کرد. شروع سن مصرف مواد مخدر در کشور به زیر ۱۶ سال رسیده هست. به طوری که دبیرکل ستاد مسابقه با مواد مخدر گفته بود: یک درصد دانش آموزان یا معتاد هستند یا موادمخدر را تجربه کرده اند؛ ضمن اینکه ۴٫۲ درصد دانشجویان کشور نیز درگیر اعتیاد هستند. در چهار ماهه نخست سال جاری آمار تلفات مصرف مواد مخدر در مردان ۸۳۸ و در بانوان ۱۰۱ نفر اعلام شده هست. در مقایسه بیشترین تلفات به ترتیب مربوط به استان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان هست.

تهران، شهری با ۱۵ هزار معتاد خیابانی

طبق اعلام وزیر کشور در مرداد ماه سال ۹۳ با اعلام وجود ۱۰۰ هزار معتاد خیابان در کشور، وظیفه براساس قانون این هست که این افراد جمع آوری و به مراکز ترک اعتیاد اجباری فرستاده شوند. از ۱۰۰ هزار نفر معتاد بیان شده، بیش از ۱۳ تا ۱۵ هزار نفر در تهران زندگی می‌کنند. روزانه خبرهایی از پاتک پلیس به معتادان به گوش می‌رسد. دره فرحزاد و پارک شوش، دو پاتوق اصلی معتادان در منظقه تهران هست کما اینکه در بسیاری از فضای اطراف بزرگراه‌های پایتخت نیز شاهد محل تجمع این افراد هستیم.

طبق صحبت رئیس پلیس پایتخت، تهران نیازمند مرکزی برای نگهداری معتادان با ظرفیت حداقل ۱۲ هزار نفر هست. در صورت تخصیص چنین مرکزی، پلیس پایتخت توانایی آن را دارد که ظرف ۲۴ ساعت پایتخت را از وجود معتادان متجاهر به صورت کامل پاکسازی کند. با توجه به اینکه ۸۰ درصد معتادان پس از ترک دوباره به دام اعتیاد گرفتار می‌شوند، باید پرسید آیا صرفا جمع کردن این معتادان و جای دادن آنها در مراکز ترک اعتیاد یا بازداشتگاه‌ها کافی هست؟

دروازه غار؛ دروازه‌ای رو به ناامنی

کمتر کسی را می‌شناسیم که ساکن تهران بوده و اسمی از دروازه غار نشنیده باشد؛ یکی از دروازه‌های قدیمی منظقه تهران، در حد فاصل بین میدان شوش و میدان راه آهن که امروز به آن محله هرندی می‌گویند. وضعیت این محله از نظر میزان آسیب‌های اجتماعی که در آن وجود دارد، به حدی هست که تاکنون گروه‌های مختلف دست اندرکاران، مسئولان، خبرنگاران و گروه‌های امداد اجتماعی را وادار به بررسی قسمت و ارائه راه حل هایی جهت تعدیل این آسیب‌ها کرده هست. از جمله آسیب‌های مهمی که در این قسمت به چشم می‌خورد، وجود معتادان در سطح محله، سکونت توزیع‌کنندگان و فروشندگان مواد مخدر، ناامنی، وجود مهاجران و فقر فرهنگی و اقتصادی هست.

 یکی از معدود محله‌های تهران که در هر ساعتی از شبانه روز، با صحنه‌های بسیار دردناکی از معتادان حین مصرف مواد مخدر در ملاءعام و نیز خرید و فروش آن در انظار عمومی، مواجه می‌شوید. همچنان که کتابخانه خواجوی کرمانی واقع در این پارک بالغ بر ۶۰۰۰ هزار نفر عضو دارد، به گفته مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی بیش از ۳۰۰۰ معتاد متجاهر در محله هرندی و محلات اطراف آن زندگی می‌کنند. چهار ماه هست که طرح انضباط اجتماعی با سه محور اصلی اعتیاد و تکدی‌گری، انضباط کالبدی و انضباط ترافیکی در این قسمت آغاز شده هست.

این طرح پس از ۳ سال مطالعه در خرداد ماه سال ۹۴ رخ نشان داده و به دستگیری بیش از ۷۰۰ نفر از متجاهر و کارتن‌خواب‌ها انجامید و همین امر باعث شد که اعضای شورای منظقه تهران، گردشی را در این قسمت داشته باشند. اقبال شاکری، عضو شورای منظقه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی روزنامه ابتکار با اشاره به اینکه مهار این آسیب اجتماعی فقط از عهده شهرداری بر نمی آید، می‌گوید: بارها از محله هرندی بازدید به عمل آورده ایم و فقر فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی را که مردم این قسمت با آن دست و پنجه نرم می‌کنند را از نزدیک دیده ایم.

شهرداری تهران در راستای امداد رسانی برای فقر، فساد، اعتیاد در این محل اقداماتی انجام داده هست. در ارتباط با امور درمانی و اسکان دادن به این افراد و همچنین شناسایی و حتی شماره گذاری و شناسنامه دار شدن آن‌ها نیز فعالیت هایی صورت گرفته اما بیشتر این افراد، مهاجرانی هستند که از شهرستان به تهران آمده‌اند و با مشکلات اقتصادی و … روبرو شده و به سمت هرندی و مناطق اینگونه روی آورده اند. این عضو هئیت علمی دانشگاه امیرکبیر می‌افزاید: سامانسراهایی در نقاط مختلف منظقه تهران برای اسکان این افراد تدارک دیده شده هست.

 هر چند به نسبت تعداد افراد کارتن‌خواب و معتاد خیابانی کافی نیست اما خدمات خوبی را در این سامانسراها ارائه می‌دهند. شاکری همچنین در ارتباط با اقدامات کالبدی با اشاره به وجود آلونک‌ها و دخمه هایی در سطح پارک‌ها می‌گوید: متاسفانه در این آلونک‌ها این افراد به صورت گروهی از کودک، بزرگسال، پیر، زن و مرد با هم زندگی می‌کنند و این خود شرایط را برای روی آوردن به اعتیاد آماده کرده هست.

 وی وظیفه تمام ارگان‌های مسئول از جمله نیروی انتظامی،ستاد مسابقه با مواد مخدر، شهرداری، وزارت بهداشت،بهزیستی و از همه مهم تر دولت دانسته که دست در دست یکدیگر به حل مشکل بپردازند. شاکری، فرآیند کمک و جمع آوری به افراد خیابانی یک چرخه دانسته و می‌گوید: این افراد پس از جمع آوری و ترک اعتیاد دوباره آزاد شده و با توجه به بی خانمان بودن و نداشتن شغل مناسب بار دیگر به همین پارک‌ها رجوع می‌کنند و این چرخه تکرار می‌شود.

تذکرهای چند باره یک عضو شورا

مجتبی شاکری، عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای منظقه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی روزنامه ابتکار با اشاره به ضعف در برنامه ریزی مراحل بعدی چرخه جمع آوری معتادان خیابانی می‌گوید: وقتی طرحی آغاز می‌شود، باید حلقه‌های بعدی آن نیز در نظر گرفته شود. متاسفانه توجیه‌های کافی در ارتباط با طرح انضباط شهری برای شورای منظقه صورت نگرفته هست. شاکری می‌افزاید: بنده تذکرهایی در این ارتباط در صحن علنی مطرح کرده‌ام. قرار بر این بود، جلسه‌ای برای توضیح و تشریح ابعاد این طرح برگزار شود که هنوز صورت نگرفته هست.

گم شدن در میان نطق ها

با وجود تمام این دغدغه‌ها و فعالیت‌های انجام شده به زودی همه اعضای شورای منظقه تهران بار دیگر برای بازدید به هرندی خواهند رفت و پس از آن شهرداری گزارشی از فعالیت‌های خود در ارتباط با طرح انضباط شهری به شورا ارائه خواهد کرد. همه می‌گویند، شهرداری به تنهایی از مهار کامل این آسیب اجتماعی بر نمی آید و کنترل آن یک روحیه جمعی و گسترده را می‌طلبد. باید دید این فعالیت‌ها چه زمانی به بار خواهد نشست و مردم این مناطق رنگ آرامش را به چشم خواهند دید. ۷هزار و ۸۴۳ خانوار در این محله ساکن هستند. کل جمعیت این محله ۲۸هزار و ۲۳۶نفر هست که از این تعداد ۱۵هزار و ۵۸۹ نفر مرد و ۱۲هزار و ۶۴۷نفر زن هستند.

 از این جمعیت حدود ده هزار و ۱۲۰نفر شاغل، ۷۲۶نفر بیکار، ۲۰هزار و ۱۲۴نفر باسواد، ۵هزار و ۷۰۲نفر بی سواد هست. این قسمت که بارها و بارها به آن پرداخته شده، یکی از هزاران مناطقی هست که معتادان در آن مانور ۲۴ ساعته خود را انجام می‌دهند. ممکن است یک نمونه کوچک از جامعه بزرگ افیونی ها. به داد رسیدن به این مناطق همت بالایی را می‌طلبد که ممکن است از دست دادن یک لحظه هم برای خودش خسارت سنگینی را دربرداشته باشد. اقداماتی که در لابلای کاغذهای نطق‌ها گاهی گم می‌شود.

تاریخ انتشار: ۱۸ مهر ۱۳۹۴ – ۰۹:۴۹