پورتال۱ آرشیو وب فارسی:هدانا: تهران- ایرنا- گروه روانشناسی و علوم تربیتی با همکاری گروه علوم سیاسی خانه اندیشمندان علوم انسانی، بیست و پنجمین نشست شنبه های روانشناسی را با عنوان «روانشناسی سیاسی و افق های آن» در بیست و پنجم مهر ۱۳۹۴ هجری خورشیدی در تهران برگزار کرد.در این نشست که با حضور استادان، دانشجویان و متخصصان حوزه های روانشناسی برپا شد «ابراهیم برزگر» مدرس علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی و «سعید عبدالملکی» عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور و مدرس دانشگاه علامه طباطبایی، به بیان دیدگاه های تئوری و کاربردی خود در زمینه روانشناسی سیاسی پرداختند. ** روانشناسی سیاسی علمی میان رشته ای ابراهیم برزگر به عنوان نخستین سخنران این آیین در تعریفی از روانشناسی سیاسی گفت: این علم در دیدگاه های مختلف، از شعبه های روانشناسی اجتماعی، روانشناسی عمومی یا علوم سیاسی خوانده می شود اما دیدگاهی دیگر که در این نشست به آن پرداخته می شود از این علم مستقل به عنوان محصول مطالعه های میان رشته ای و حاصل علم سیاست و روانشناسی یاد می کند. روانشناسی سیاسی بر روی میانه متغیرهایی به اسم فرد یا ساختار اجتماعی دست می گذارد و به گونه ای به بررسی موضوع هایی که در مرز دانش روانشناسی و علم سیاست قرار دارد می پردازد. در رشته علوم سیاسی این خلاء ایجاد شد که برخی حوادث علت های فلسفی یا اندیشه ای دارد که به وسیله ی علم سیاست یا روانشناسی به تنهایی قابل شناخت نیست و تنها درس روانشناسی سیاسی می تواند چنین مقوله هایی را مورد بررسی قرار دهد. بر پایه این نیاز تدریس درس روانشناسی سیاسی در برخی از رشته های دانشگاهی مرتبط تصویب شد. هنگامی که صحبت از روانشناسی سیاسی به میان می آید بهتر می باشد از دو زمینه دانش فلسفی یا غیرتجربی به معنای Knowledge و علوم تجربی به معنی Science به آن بپردازیم. روانشناسی سیاسی در مفهوم فلسفی یا غیرتجربی سابقه ای چند هزارساله دارد و از دوره ارسطو و افلاطون تا زمان کنونی ادامه داشته می باشد. اندیشمندان سیاسی نیز در ای ن دوره ها در آثار خود به رگه هایی از روانشناسی پرداخته اند. همچنین می توان این امر را در اشعار دانشمندان و ضرب المثل ها ردیابی کرد. برای مثال نظریه «ادیپ» نیز با بهره گیری از یک اسطوره قدیمی ریشه در روانشناسی سیاسی دارد. روانشناسی سیاسی در معنای علوم تجربی بسته معرفتی جدیدی می باشد که با فروید شروع می شود و کمتر از ۱۰۰ سال در جهان پیشینه دارد. ایرانی ها به دلیل کم کار کردن در این زمینه مورد خاصی برای عرضه ندارند. ** ریشه های شکل گیری روانشناسی سیاسی مدرس علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: حوادث سیاسی نقش قابل توجهی را در شکل گیری روانشناسی سیاسی ایفا کرده اند و در کنار آن روند پیشرفت و شکل گیری علوم، تحول و خیزش های علمی که بخشی از آن در ارتباط با کارهای تئوری دانشمندان و حوادثی بوده که در بیرون روی می دهد نیز در این امر تاثیر گذاشته می باشد. این علم میان رشته ای، لابراتور یا آزمایشگاهی ندارد که بتوان تئوری ها را در آن مورد آزمون و خطا قرار داد یا روندی را گام به گام پیش برد. روانشناسی سیاسی در علوم انسانی در گستره حوادثی قرار دارد که باید در لحظه ای خاص آن را بیازماید مانند کهکشان راه شیری که ده ها سال یکبار می گذرد و تنها انسان هایی که در آن بازه زمانی زندگی می کنند امکان دیدن آن را دارند. از مثال های دیگر در زمینه روانشناسی سیاسی می توان به حمله صدام حسین به کویت اشاره کرد. این رویداد باید در آن هنگام که چنین تصمیمی گرفته و عملی شد مورد آزمون قرار می گرفت تا زمینه های آن از جهت های مختلف از دیدگاه این علم مورد بررسی قرار بگیرد. وی با اشاره به نقش حوادثی مانند جنگ جهانی دوم و نقش آن در ایجاد روانشناسی سیاسی گفت: جنگ جهانی اول خسارت های زیادی به بار آورد و پس از آن جنگ جهانی دیگری با فاصله سی و چند سال در دوره انسان هایی که ادعای رفتار عقلانی داشتند اتفاق افتاد، این امر محتوای سیاسی و روانشناسی افراد تصمیم گیرنده در این زمینه را زیر سوال می برد که چرا چنین جنگی با مقیاس جهانی رخ داد. اینگونه بود که روانشناسی سیاسی با بررسی رفتارهای سیاستمدارانی که در این جنگ نقش داشتند شکل گرفت و رشد کرد. بررسی های این جنگ نشان داد که در هنگام وقوع جنگ جهانی دوم انرژی فیزیکی پیش رفت اما ویژگی های رفتاری و آموزه های سیاستمداران هم زمان با آن پیش نرفت و این ناهماهنگی بر ایجاد این جنگ گسترده تاثیر گذاشت. در این جنگ، واقعه کمونیست و دولت های سوسیالیست و جذابیتی که برای قدرت های دیگر و دامن زدن به این جنگ داشت از نظر روانشناسی قابل بررسی می باشد. ** تاثیر حضور واقعی، خیالی و ضمنی بر رفتار فرد ابراهیم برزگر تصریح کرد: شعاع خصوصیت انسان ها و ویژگی های شخصی آنان تا زمانی که افراد عادی هستند و به خودشان تعلق دارند در نهایت تا خانواده پیش می رود اما هر چه نقش و مسئولیت های فرد در جامعه افزایش یابد این اثرگذاری انسان بر جامعه بیشتر خواهد شد. با گسترده تر شدن این نقش، روانشناسی سیاسی وارد می شود و به بررسی ویژگی های فرد مورد نظر و اثرهای خلق و خوی او بر دیگر افراد جامعه می پردازد. به طور مثال با شناخت روانشناسی سیاسی رئیس جمهور یک کشور، رفتارهای سیاسی آن کشور مورد بررسی قرار می گیرد. تاثیر حضور واقعی، خیالی و ضمنی دیگران بر رفتار شخص نیز از زاویه این علم می تواند سنجیده شود. برای نمونه سیاستمداری مانند صدام برپایه تصور از واقعیت یا همان حضور خیالی به کویت حمله کرد و با این کار کشور عراق وارد مهلکه ای شد که پس از سال ها هنوز از آن خارج نشده می باشد. در حضور ضمنی نقش هایی که فرد می پذیرد متاثر از فشار هنجارهای اجتماعی می باشد که بر روی او اثر می گذارد و فرهنگ و ارزش ها و تصورهای فرهنگی نیز در این امر موثر خواهد بود. وی در جمع بندی سخنان خود گفت: بر پایه مبحث های مطر ح شده روانشناسی سیاسی، حریم رشته ها را خدشه دار نمی کند و به طور کلی علوم انسانی مفاهیم، گزاره ها و داده هایی را از رشته های دیگر می گیرد و آن را به فناوری در رشته های زیرمجموعه خود تبدیل می کند. فناوری هنگامی روی می دهد که دانش تئوریک به تکنیکی کاربردی تبدیل می شود و انسان را برای بررسی، توصیف و پیش بینی پدیده های حوزه های مختلف یاری می نماید. روانشناسی سیاسی در بررسی شخصیت ها و فرآیندها نقش ایفا می کند. از جمله این فرآیندها می توان به انتخابات، بی ثباتی سیاسی، بروز پدیده داعش، شایعه، شیعه شناسی، اسلام شناسی، شیعه هراسی و جنگ روانی اشاره کرد. پرونده هسته ای ایران نیز از این جهت که دو طرف این مذاکرات به یکدیگر اعتماد نداشتند و چرایی این امر قابل، بررسی می باشد. جهان اجتماعی افراد را باید در فرآیندهای که اتفاق می افتد بشناسیم و تنها نقش افراد را برای این کار در نظر نگیریم. وی با اشاره به پیشینه ی روانشناسی سیاسی در جهان گفت: این علم در آمریکا بیشتر از اروپا قدمت دارد و بسیاری از آثار علمی چاپ شده در این زمینه بیشتر به وسیله آمریکایی ها به رشته تحریر درآمده می باشد. به نظر می رسد تاکنون نظریه مشخصی برای این علم میان رشته ای نوشته نشده می باشد و بیش از تفکر برای تولید تئوری به بررسی نظریه های روانشناسی و سیاست می پردازد. در این میان نظریه نگرش سیاسی پرکاربردترین نظریه ای می باشد که در کتاب های روابط بین الملل و روانشناسی سیاسی و به ویژه در تحلیل انتخابات به کار می رود. **بررسی اثرات روانشناسی بر سیاست سعید عبدالملکی نیز به عنوان سخنران دوم، بر پایه تحقیقات علمی صورت گرفته و کتاب هایی که در زمینه روانشناسی سیاسی به چاپ رسانده بود به بررسی کاربردی این علم میان رشته ای پرداخت. وی درباره شکل گیری این علم گفت: لاسول در دهه ۱۹۲۰ میلادی روی روانشناسی سیاسی متمرکز شد و کتابی با عنوان «آسیب شناسی روانی و سیاست» را به رشته تحریر درآورد. نخستین کتاب در زمینه علوم سیاست در ۱۹۷۳ میلادی منتشر شد و نخستین مجله نیز در ۱۹۷۹ میلادی به چاپ رسید. این علم اکنون به عنوان یک رشته تخصصی در آمریکا در مقطع دکتری تدریس می شود. رفتار سیاسی حرکت های مختلف هنجار و ناهنجار را شامل می شود که از آن جمله می توان جنگ، نژاد پرستی و تروریسم را به عنوان رفتارهای ناهنجار و رای دهی و شرکت در انتخابات را به عنوان حرکت های هنجار معرفی کرد. روانشناسی سیاسی علاوه بر تعامل روانشناسی و سیاست، بررسی تاثیر روانشناسی بر سیاست می باشد. لاسول به عنوان یکی از سردمداران این علم، سیاست را سرریز شدن تعارض های فردی در عرصه جنگ تعریف می کند. به طور کلی دو پارادایم فرد گرا و وضعیت گرا در این علم موثر می باشد که به ترتیب به بررسی تاثیر وضعیت بر روانشناسی سیاسی و اثر امیال و آرزوها بر این علم میان رشته ای می پردازد. در پارادایم فردگرا در واقع رفتار سیاسی ناشی از علت هایی می باشد که به پدیده ها منجر می شود. «کریستوفر براونینگ» تاریخ نگار هولوکاست با بهره گیری از روانشناسی سیاسی به این امر پرداخت که چگونه مردم عادی آلمان در طول هولوکاست به جنایتکار تبدیل شدند. وقایع زندان ابوغریب نیز از عامل هایی می باشد که با استفاده از روانشناسی سیاسی مورد بررسی قرار گرفته و در آن به چگونگی تبدیل یک انسان سالم به یک شکنجه گر پرداخته شده می باشد. تصمیم گیری های گروهی از دیگر عامل هایی می باشد که روانشناسی سیاسی به طور گسترده روی آن کار کرده می باشد. این گونه تصمیم گیری ها در بحث گرو ه های سیاسی مانند کابینه یک دولت مطرح می باشد. این علم شرایطی را که در گروه سبب گرفتن یک تصمیم می شود، بررسی می کند البته این تصمیم ها امکان دارد درست یا نادرست باشند. توهم آسیب ناپذیری یا ریسک ناپذیری از عامل هایی می باشد که ممکن می باشد در گروهی مانند اعضای هیات دولت یک کشور سبب اخذ تصمیم برای راه اندازی جنگ مقابل یک کشور دیگر باشد و در نهایت خسارت های فراوانی را برای هر دو کشور به ارمغان بیاورد. ** نقش هیجان در سیاست عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور اظهارداشت: در پارادایم وضعیت گرا شرح حال روانشناسی بیشتر مورد توجه قرار می گیرد. شرح حال در اینجا گذشته فرد را شامل می شود. فروید از کسانی بوده که با بررسی تاثیرپذیری اندیشه های فرد از کودکی تاثیر زیادی در این نظریه برجای گذاشته می باشد. شرح حال بوش رئیس جمهوری آمریکا و مقوله هایی که سبب تصمیم گیری او برای حمله به کشور عراق شد در این حوزه جای می گیرد. «جاستین فرانک» در کتاب «بوش روی کاناپه: درون ذهن رئیس جمهور» به تربیت دوره کودکی او و نقش شکل گیری تفکر سیاه و سفیدش در بروز رفتارها و تصمیم گیری های آینده رئیس جمهور سابق آمریکا پرداخته می باشد. شخصیت ها و باورها و اینکه چه شخصیتی با چه باوری چگونه رفتار سیاسی را از خود نشان می دهد نیز با استفاده از پارادایم وضعیت گرا قابل سنجش می باشد. «دیوید وینتر» معتقد می باشد که باورها و ویژگی های شخصیتی رهبران با ابزارهایی از جمله تحلیل محتوای سخنرانی ها و پرسشنامه شخصیت قابل ارزیابی می باشد. عاطفه و هیجان و تاثیر آن بر سیاست نیز برپایه پارادایم وضعیت گرا سنجیده می شود. محققان به این نتیجه رسیده اند که سیاست به همان اندازه که با تفکر سر و کار دارد با هیجان نیز در ارتباط می باشد به طوری که با پیشرفت کنونی علم دیدگاه یک شخص نسبت به فرد دیگری هنگام تماشا عکس او با استفاده از نوار مغز قابل سنجش می باشد چرا که با تماشا هر پدیده ای قسمت های مختلفی از مغز فعال می شود که با استفاده از این علم می توان به اطلاعات مورد نظر دست یافت. ترکیب وضعیت و ویژگی های فردی نیز بر بروز رفتارهای سیاسی نقش دارد. برای مثال می توان به اثرهای این امر در رای دهی و میزان وفاداری یک حزب به رفتارهای سیاسی و اینکه طرفداران یک حزب حاضر نیستند نوشته ناخوشایندی درباره گروه مورد علاقه خود بشنوند، اشاره کرد. نژاد پرستی، تعارض های قومی و نسل کشی نیز در این حوزه مورد بررسی قرار می گیرد. این نشست با پرسش حاضران و پاسخ های کارشناسان پایان یافت. *گروه اطلاع رسانی(مرضیه دهقانی) پژوهشم**۹۱۶۵**۹۱۳۱

یکشنبه ، ۲۶مهر۱۳۹۴

[دیدن متن کامل خبر]