باشگاه خبرنگاران: در این روز زیارت امام حسین(ع‌) مستحب هست و این زیارت‌،
همانا خواندن زیارت اربعین هست که از امام حسن عسکری (ع‌) روایت ‌شده که
فرموده اند: مومنان ما پنج علامت دارند: ۱)خواندن ۵۱ رکعت نماز در
شبانه‌روز ۲) نمازهای واجب و نافله و نماز و شب ۳) به دست کردن انگشتری
دردست راست‌۴) برآمدن پیشانی از سجده‌۵) بلند خواندن بسم الله الرحمن
‌الرحیم در نماز هست.

اعتبار اربعین امام حسین (ع‌) از قدیم الایام میان شیعیان و در تقویم تاریخی ‌وفاداران به امام حسین (ع‌) شناخته شده بوده هست‌.

کتاب
مصباح المتهجد شیخ طوسی که حاصل گزینش دقیق و انتخاب معقول آن عالم وارسته
هست از روایات ‌فراوان درباره تقویم مورد نظر شیعه در باره ایام سوگ و
شادی و دعا و روزه وعبادت هست‌. در این کتاب در باره ماه « صفر» آمده هست:
نخستین روز این ماه (از سال ۱۲۱)، روز کشته شدن زید بن علی بن الحسین هست.‌

روز
۲۰ صفر ـ یعنی اربعین ـ زمانی هست که حرم حسین بن علی (ع‌) یعنی کاروان
‌اسرا، از شام به مدینه بازگشتند. و روزی هست که جابر بن عبدالله بن ‌حرام
انصاری‌، صحابی رسول خدا (ص‌)، از مدینه به کربلا رسید تا به زیارت ‌قبر
امام حسین (ع‌) بشتابد و او نخستین کسی هست از مردمان که قبر آن ‌حضرت را
زیارت کرد.
 
عدد اربعین درمتون دینی

یکی از تعبیرهای رایج عددی‌، تعبیر اربعین هست که در بسیاری از موارد به کار رفته هست‌.

یک
نمونه آن که سن‌ّ رسول خدا (ص‌) در زمان مبعوث شدن‌، چهل بوده هست‌. گفته
شده که عدد چهل در سن انسانها، نشانه بلوغ و رشد فکری و عقلی هست‌.

 گفتنی
هست برخی از انبیاء در سنین کودکی به نبوّت رسیده‌اند. از ابن عباس (به
نقل از پیامبرگرامی اسلام) نقل شده که اگر کسی چهل ساله شد و خیرش بر شرش
غلبه نکرد، آماده رفتن به جهنم باشد. در نقلی آمده هست ‌که‌، مردمان طالب
دنیایند تا چهل سالشان شود. پس از آن در پی آخرت خواهند رفت‌. (مجموعه
ورام‌، ص ۳۵)

در نقلی آمده هست :که اگر کسی چهل روز خالص برای خدا
باشد، خداوند او را در دنیا زاهد کرده و راه و چاه زندگی را به او می
‌آموزد و حکمت ‌را در قلب و زبانش جاری می‌کند.‌

اعتبار حفظ چهل
حدیث که در روایات ‌فراوان دیگر آمده‌، سبب تألیف صدها اثر با عنوان اربعین
در انتخاب چهل ‌حدیث و شرح و بسط آنها شده هست‌. در این نقلها آمده هست که
اگر کسی از امّت من‌، چهل حدیث حفظ کند که در امر دینش از آنها بهره برد،
خداوند در روز قیامت او را فقیه و عالم محشور خواهد کرد. در نقل دیگری آمده
هست که ‌امیرمؤمنان (ع‌) فرمودند: اگر چهل مرد با من بیعت می‌کردند، در
برابر دشمنانم می‌ایستادم‌. الاحتجاج‌، ص (۸۴)

اربعین امام حسین (ع)

علت بزرگداشت اربعین چیست‌؟ مهمترین نکته درباره اربعین‌، روایت امام عسکری (ع‌) هست‌.
اما این که منشأ اربعین چیست‌، باید گفت‌، در منابع به این روز به دو اعتبار نگریسته شده هست‌.
نخست روزی که اسرای کربلا از شام به مدینه مراجعت کردند.

دوم
روزی که جابر بن عبدالله انصاری‌، صحابی پیامبر خدا (ص‌) از مدینه به
‌کربلا وارد شد تا قبر حضرت اباعبدالله الحسین (ع‌) را زیارت کند. شیخ مفید
(م ۴۱۳) در«مسار الشیعه» که در ایام موالید و وفیات ائمه اطهار علیهم
السلام هست‌، اشاره به روز اربعین‌کرده و نوشته هست‌: این روزی هست که حرم
امام حسین (ع‌)، از شام به سوی مدینه مراجعت کردند. نیز روزی هست که جابر
بن عبدالله برای زیارت امام ‌حسین (ع‌) وارد کربلا شد.

کهن‌ترین کتاب دعایی مفصل موجود، کتاب «مصباح المتهجّد» شیخ طوسی از شاگردان شیخ مفید هست که ایشان هم همین نوشته را آورده هست‌.
 
شیخ
‌طوسی پس از یاد از این که روز نخست ماه صفر روز شهادت زید بن علی
بن‌الحسین (ع‌) و روز سوم ماه صفر، روز آتش زدن کعبه توسط سپاه شام در
سال‌هجری هست‌، می‌نویسد: بیستم ماه صفر (چهل روز پس از حادثه کربلا) روزی
هست که حرم سید ما اباعبدالله الحسین از شام به مدینه مراجعت کرد ونیز روزی
هست که جابر بن عبدالله انصاری‌، صحابی رسول خدا (ص‌) ازمدینه وارد کربلا
شد تا قبر حضرت را زیارت کند. او نخستین کس از مردمان بود که امام حسین
(ع‌) را زیارت کرد. در چنین روزی زیارت آن حضرت ‌مستحب هست و آن زیارت
اربعین هست‌. (مصباح المتهجد، ص ۷۸۷) در همانجا آمده هست که زمان خواندن
زیارت اربعین‌، هنگامی هست که روز بالا آمده ‌هست.‌

در کتاب «نزهة
الزاهد» هم که در قرن ششم هجری تألیف شده‌، آمده‌: در بیستم ‌این ماه بود
که حرم محترم امام حسین(ع) از شام به مدینه آمدند. (نزهة‌الزاهد، ص ۲۴۱)
همین طور در ترجمه فارسی فتوح ابن اعثم (الفتوح ابن اعثم‌، تصحیح مجد
طباطبائی‌‌) و کتاب مصباح کفعمی که از متون دعایی بسیار مهم قرن نهم هجری
هست‌این نوشته آمده هست‌. برخی استظهار کرده‌اند که عبارت شیخ مفید و
شیخ‌طوسی‌، بر آن هست که روز اربعین‌، روزی هست که اسرا از شام به مقصد
مدینه ‌خارج شدند نه آن که در آن روز به مدینه رسیدند. (لؤلؤ و مرجان‌، ص
۱۵۴) به هر روی‌، زیارت اربعین از زیارت‌های مورد وثوق امام حسین (ع‌) هست
که ازلحاظ معنا و مفهوم قابل توجه هست‌.
 
بازگشت اسیران به مدینه یا کربلا

اشاره
کردیم که شیخ طوسی‌، بیستم صفر یا اربعین را، زمان بازگشت اسرای ‌کربلا از
شام به مدینه دانسته هست‌. باید افزود که نقلی دیگر، اربعین را بازگشت
اسرا از شام را به «کربلا» تعیین کرده هست‌. تا اینجا، از لحاظ منابع کهن‌،
باید گفت اعتبار حرف نخست بیش از حرف دوم هست‌. با این حال‌، علامه مجلسی
پس از نقل هر دو این‌ها، اظهار می‌دارد: احتمال صحت هر دوی اینها (به لحاظ
زمانی‌) بعید می‌نماید.
 
(بحار ج ۱۰۱، ص ۳۳۴ ـ ۳۳۵) ایشان این
‌تردید را در کتاب دعایی خود «زاد المعاد» هم عنوان کرده هست‌. با این
حال‌، درمتون بالنسبه قدیمی‌، مانند «لهوف» و « مثیرالاحزان » آمده هست که
اربعین‌، مربوط ‌به زمان بازگشت اسرا، از شام به کربلا ست‌. اسیران‌، از
راهنمایان خواستند تا آنها را از کربلا عبور دهند.

باید توجه داشت
که این دو کتاب‌، در عین حال که مطالب مفیدی دارند، ازجهاتی‌، اخبار ضعیف و
داستانی هم دارند که برای شناخت آنها باید با متون ‌کهن‌تر مقایسه شده و
اخبار آنها ارزیابی شود. این نکته را هم باید افزود که ‌منابعی که پس از
لهوف‌، به نقل از آن کتاب این خبر را نقل کرده‌اند، نباید به‌عنوان یک منبع
مستند و مستقل‌، یاد شوند. کتابهایی مانند «حبیب السیر» که به ‌نقل از آن
منابع خبر بازگشت اسرا را به کربلا آورده‌اند، (نفس المهموم ترجمه شعرانی‌،
ص ۲۶۹) نمی‌توانند مورد استناد قرار گیرند.

در اینجا مناسب هست دو نقل را در باره تاریخ ورود اسرا به دمشق یاد کنیم‌. نخست نقل ابوریحان بیرونی هست که نوشته هست‌:
در
نخستین روز ماه صفر، أدخل رأس الحسین علیه السلام مدینة دمشق‌، فوضعه یزید
لعنه الله بین یدیه‌و نقر ثنایاه بقضیب کان فی یده و هو یقول‌:
لست من خندف ان لم أنتقم‌
من بنی أحمد، ما کان فَعَل‌
لیْت‌َ أشیاخی ببدرٍ شهدوا
جَزَع الخزرج من وقع الاسل‌
فأهلّوا و استهلّوا فرحا
ثم قالوا: یا یزید لاتشل‌
قد قتلنا القرن من أشیاخهم‌
و عدلناه ببدر، فاعتدل(الاثار الباقیه‌،ص ۴۲۲)

وی
روز اول ماه صفر را روزی می داند که سر امام حسین علیه السلام را وارد
دمشق کرده و یزید هم در حالی که اشعار ابن زبعری را می خواند و بیتی هم بر
آن افزوده بود، با چوبی که در دست داشت بر لبان امام حسین (ع) می زد.
دوم
حرف عماد الدین طبری (م حوالی ۷۰۰) در «کامل بهائی» هست که رسیدن اسرا به
دمشق را در۱۶ ربیع الاول دانسته ـ یعنی ۶۶ روز پس از عاشورا ـ میداند که
طبیعی‌تر می‌نماید.
 
میرزا حسین نوری و اربعین‌

علامه میرزا
حسین نوری از علمای برجسته شیعه‌، و صاحب کتاب «مستدرک الوسائل» در کتاب
«لؤلؤ و مرجان در آداب اهل منبر» به نقد و ارزیابی برخی از روضه‌ها و
نقلهایی پرداخته که به مرور در جامعه شیعه رواج یافته و به نظر وی ‌از
اساس‌، نادرست بوده هست‌. ظاهرا وی در دوره اخیر نخستین کسی هست که به نقد
این روایت پرداخته و دلایل متعددی در نادرستی آن اقامه کرده هست.

ایشان
این عبارت سید بن طاوس در لهوف را نقل کرده‌هست که اسرا در بازگشت از
شام‌، از راهنمای خود خواستند تا آنها را به کربلا ببرد؛ و سپس به نقد آن
پرداخته هست‌.( لؤلؤ و مرجان‌،ص ۱۵۲)

داستان از این قرار هست که سید
بن طاوس در « لهوف » خبر بازگشت اسراء را به‌کربلا در اربعین نقل کرده
هست‌. در آنجا منبع این خبر نقل نشده و گفته می‌شود که وی در این کتاب
مشهورات میان شیعه را که در مجالس سوگواری بوده‌، درآن مطرح کرده هست‌.
اما
همین سید بن طاوس در «اقبال الاعمال» با اشاره به این که شیخ طوسی در
مصباح‌ می ‌گوید اسرا روز اربعین از شام به سوی مدینه حرکت کردند و خبر نقل
شده ‌در غیر آن که بازگشت آنان را در اربعین به کربلا دانسته‌اند، در هر
دو موردتردید می‌کند.
 
تردید او از این منطقه هست که ابن زیاد مدتی
اسراء را در کوفه ‌نگه داشت. با توجه به این نوشته و زمانی که در این نگه
داشته صرف شده و زمانی که در مسیر رفت به شام و اقامت یک ماهه در آنجا و
بازگشت مورد نیاز هست‌، بعید هست که آنان در اربعین به ‌مدینه یا کربلا
رسیده باشند. ابن طاوس می‌گوید: این که اجازه بازگشت به کربلا به آنها داده
باشد، ممکن هست‌، اما نمی‌توانسته در اربعین باشد.

 در خبر مربوط
به‌بازگشت آنان به کربلا گفته شده هست که همزمان با ورود جابر به کربلا
بوده و با او برخورد کرده اند . ابن طاوس در این که جابر هم روز اربعین به
کربلا رسیده باشد، تردید می‌کند.(اقبال الاعمال، ج ۳ ، ص ۱۰۱)

این
ممکن هست که ابن طاوس لهوف را در جوانی و اقبال را در دوران بلوغ فکری
تألیف کرده باشد. در عین حال ممکن هست دلیل آن این باشد که آن کتاب را برای
محافل روضه خوانی و این اثر را به عنوان یک اثر علمی نوشته باشد. دلیلی
ندارد که ما تردید های او را در آمدن جابر به کربلا در روز اربعین بپذیریم.
به نظر می رسد منطقی ترین چیزی که برای اعتبار اربعین در دست هست همین
زیارت جابر در نخستین اربعین به عنوان اولین زائر هست.

اما درباره
اعتبار اربعین به بازگشت اسرا به کربلا توجه به این نکته هم اهمیت دارد که
شیخ مفید در کتاب مهم خود در باب زندگی امامان و در بخش خاص به امام حسین
(ع) از کتاب «ارشاد» در خبر بازگشت اسرا، اصلا اشاره‌ای به این که‌اسرا به
عراق بازگشتند ندارد.
همین طور ابومخنف راوی مهم شیعه هم‌اشاره‌ای در
مقتل الحسین خود به این نوشته ندارد. در منابع کهن تاریخ کربلاهم مانند
انساب الاشراف‌، اخبارالطوال‌، و طبقات الکبری اثری از این خبردیده
نمی‌شود.
روشن هست که حذف عمدی آن معنا ندارد؛ زیرا برای چنین‌حذف و تحریفی‌، دلیلی وجود ندارد.

خبر زیارت جابر، درکتاب بشارة المصطفی آمده‌، اما به ملاقات وی با اسرا اشاره نشده هست‌.

مرحوم
حاج شیخ عباس قمی هم‌، به تبع استاد خود نوری‌، داستان آمدن‌اسرای کربلا
را در اربعین از شام به کربلا نادرست دانسته هست‌. (منتهی الامال‌، ج ۱،صص
۸۱۷ ـ ۸۱۸) در دهه‌های اخیر مرحوم محمد ابراهیم آیتی هم در کتاب‌بررسی
تاریخ عاشورا بازگشت اسرا را به کربلا انکار کرده هست‌. (بررسی
تاریخ‌عاشورا، صص ۱۴۸ ـ ۱۴۹) همین طور آقای مطهری که متأثر از مرحوم آیتی
هست. اما این جماعت یک مخالف جدی دارند که شهید قاضی طباطبائی هست.
 
شهید قاضی طباطبائی و اربعین‌

شهید
محراب مرحوم حاج سید محمدعلی قاضی طباطبائی رحمة الله علیه‌، کتاب‌ مفصلی
با اسم «تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهداء» درباره اربعین
‌نوشت‌که اخیرا هم به شکل تازه و زیبایی چاپ شده هست.

هدف ایشان از
نگارش این اثر آن بود تا ثابت کند، آمدن اسرای از شام‌به کربلا در نخستین
اربعین‌، بعید نیست‌. این کتاب که ضمن نهصد صفحه‌چاپ شده‌، مشتمل بر
تحقیقات حاشیه‌ای فراوانی در باره کربلاست که بسیارمفید و جالب هست‌. اما
به نظر می‌رسد در اثبات نکته مورد نظر با همه زحمتی که مؤلف محترم کشیده ،
چندان موفّق‌ نبوده هست‌.

ایشان در باره این اشکال که امکان ندارد
اسرا ظرف چهل روز از کربلا به کوفه‌، از آنجا به شام و سپس از شام به  
بازگشته باشند، هفده نمونه از مسافرتها ومسیرها و زمانهایی که برای این راه
در تاریخ آمده را به تفصیل نقل کرده‌اند.
 
دراین نمونه‌ها آمده هست
که مسیر کوفه تا شام و به عکس از یک هفته تا ده دوازده ‌روز طی می‌شده و
بنابر این‌، ممکن هست که در یک چهل روز، چنین مسیررفت و برگشتی طی شده
باشد. اگر این حرف بیرونی هم درست باشد که سر امام حسین (ع‌) روز اول صفر
وارد دمشق شده‌، می‌توان اظهار کرد که بیست ‌روز بعد، اسرا می‌توانستند در
کربلا باشند.

باید به اجمال گفت‌: بر فرض که طی این مسیر برای یک
کاروان‌، در چنین زمان ‌کوتاهی‌، با آن همه زن و بچه ممکن باشد، باید توجه
داشت که آیا اصل این ‌خبر در کتابهای معتبر تاریخ آمده هست یانه‌. تا آنجا
که می‌دانیم‌، نقل این خبر در منابع ‌تاریخی‌، از قرن هفتم به آن سوی تجاوز
نمی‌کند. به علاوه‌، علمای بزرگ شیعه‌، مانند شیخ مفید و شیخ طوسی‌، نه
تنها به آن اشاره نکرده‌اند، بلکه به عکس‌ِ آن تصریح کرده و نوشته‌اند: روز
اربعین روزی هست که حرم امام حسین (ع‌) وارد مدینه شده یا از شام به سوی
مدینه خارج شده هست‌.

آنچه می ‌ماند این هست که نخستین زیارت امام
حسین (ع‌) در نخستین اربعین، توسط جابر بن عبدالله انصاری صورت گرفته هست و
از آن پس ائمه اطهار علیهم السلام که از هر فرصتی برای رواج زیارت امام
حسین (ع‌) بهره می‌گرفتند، آن‌روز را که نخستین زیارت در آن انجام شده‌، به
عنوان روزی که زیارت امام‌حسین (ع‌) در آن مستحب هست‌، اعلام فرمودند.

متن
زیارت اربعین هم از سوی حضرت صادق علیه السلام انشاء شده و با داشتن آن
مضامین عالی‌، شیعیان را از زیارت‌آن حضرت در این روز برخوردار می‌کند.

اهمیت
خواندن زیارت اربعین تاجایی هست که از علائم شیعه دانسته شده هست‌، درست
آن گونه که بلند خواندن بسم الله در نماز و خواندن پنجاه و یک رکعت نماز در
شبانه روز درروایات بیشماری‌، از علائم شیعه بودن عنوان شده هست‌.

زیارت
اربعین در «مصباح المتهجد» شیخ طوسی و نیز «تهذیب الاحکام» وی به نقل
ازصفوان بن مهران جمال آمده هست‌. وی گفت که مولایم صادق (ع‌) فرمود: زیارت
اربعین که باید زمان برآمدن روز خوانده شود چنین هست….. (مصباح المتهجد، ص
۷۸۸، تهذیب الاحکام‌، ج ۶،ص ۱۱۳، اقبال الاعمال‌، ج ۳، ص ۱۰۱، مزار
مشهدی‌، ص ۵۱۴ (تحقیق قیومی‌)، مزار شهید اول (تحقیق‌مدرسة الامام المهدی‌،
قم ۱۴۱۰)، ص ۱۸۵ ـ ۱۸۶

این زیارت‌، به جهاتی مشابه برخی از زیارات
دیگر هست‌، اما از آن روی که ‌مشتمل بر برخی از تعابیر جالب در زمینه هدف
امام حسین از این قیام هست‌، دارای اهمیت ویژه می‌باشد. در بخشی از این
زیارت در باره هدف امام حسین‌(ع‌) از این نهضت آمده هست‌:"… و بذل مهجته
فیک لیستنقذ عبادک من الجهالة ‌و حیرة الضلالة‌… و قد توازر علیه من
غرّته الدنیا و باع حظّه بالارذل الادنی‌".

خدایا، امام حسین (ع‌)
همه چیزش را برای نجات بندگانت از نابخردی وسرگشتگی و ضلالت در راه تو داده
در حالی که مشتی فریب خورده که انسانیت ‌خود را به دنیای پست فروخته‌اند
بر ضد وی شوریده آن حضرت را به‌شهادت رساندند.
 
 دو نکته کوتاه:

نخست
آن که برخی از روایاتی که در باب زیارت امام حسین (ع‌) در کتاب کامل
الزیارات ‌ابن قولویه آمده‌، گریه چهل روزه آسمان و زمین و خورشید و ملائکه
را بر امام‌حسین (ع‌) یادآور شده هست‌.(اربعین شهید قاضی،ص ۳۸۶)
 
دوم
این که ابن طاوس یک اشکال تاریخی هم نسبت به اربعین بودن روز بیستم صفر
مطرح کرده و آن این که اگر امام حسین (ع‌) روز دهم محرم به شهادت رسیده‌
باشد، اربعین آن حضرت نوزدهم صفر می‌شود نه بیستم‌. در پاسخ گفته شده ‌هست،
به احتمال ماه محرمی که در دهم آن امام حسین (ع‌) به شهادت رسیده‌، بیست و
نه روز بوده هست‌. اگر ماه کامل بوده‌، باید گفت که روز شهادت را به
‌شمارش نیاورده ‌اند.(بحارالانوار، ج ۹۸، ص ۳۳۵)
 
علل بزرگداشت اربعین حسینی
 
هدف
امامان از بزرگداشت همه ساله روز اربعین چه بوده هست؟ در رأس بزرگان دین،
ائمه بودند که اعمال مخصوصی را در این روز دستور دادند به عنوان این که
مربوط به اربعین حسینی هست نه صرف بیستم صفر بودن تا آخرین امام حاضر حضرت
امام حسن عسکری علیه السلام که زیارت اربعین امام حسین علیه السلام را یکی
از نشانه های مؤمن برشمردند.
 
اربعین امام حسین
 
ریشه
این همه اهمیت شیعیان و بزرگان دین در مورد اربعین شهادت امام حسین علیه
السلام چیست؟ این مراسم از چه زمانی شروع شده هست؟ و چرا برای دیگر
معصومین، اربعین گرفته نمی شود؟ آیا اربعین امام حسین علیه السلام برگرفته
از چهلم گرفتن برای اموات هست. و یک بزرگداشت عادی همانند بزرگداشت برای
افراد دیگریست که از دنیا رفته اند؟ هدف امامان از بزرگداشت همه ساله روز
اربعین چه بوده هست؟
 
سیره امامان و بزرگان دین
 
روز
چهلم شهادت امام حسین علیه السلام که همان روز بیستم صفر می باشد از همان
اولین سال واقعه کربلا ۶۱ قمری روز تجدید غم و اندوه شیعیان و ارادتمند به
خاندان اهل بیت علیهم السلام بوده هست.
عمل بزرگان دین، برای متدینین با
اهمیت هست به گونه ای که مردم نگاهشان به گفتار و نحوه برخورد عالم دینی
هست که به چه چیز بهاء می دهند تا آن را انجام دهند و از چه چیز مردم را
باز می دارد تا سراغش نروند.
اگر عملی را عالمی تأیید کرد و یا بالاتر
از آن خود ابتدا به ساکن اقدام کرد این بعنوان یک سیره حسنه در بین مردم
متدین جا افتاده و دنبالش را می گیرند.
 
 اربعین هم از این امر
مستثنا نیست. در رأس بزرگان دین، ائمه بودند که اعمال مخصوصی را در این روز
دستور دادند به عنوان این که مربوط به اربعین حسینی هست نه صرف بیستم صفر
بودن تا آخرین امام حاضر حضرت امام حسن عسکری علیه السلام که زیارت اربعین
امام حسین علیه السلام را یکی از نشانه های مؤمن برشمردند.

 
زیارت مخصوصه در روز اربعین
 
یکی
از مهمترین علل جایگاه ویژه اربعین در میان شیعیان، همین روایت امام حسن
عسکری علیه السلام بر فضیلت این روز هست که زیارت مخصوص امام حسین علیه
السلام در روز اربعین را یکی از نشانه های شیعه بودن مطرح کردند.
 
تهذیب:
از حضرت ابى محمد حسن بن على عسکرى علیه السّلام، روایت هست که فرمود:
نشانه‏هاى مؤمن پنج چیز هست: پنجاه و یک رکعت نماز، زیارت اربعین، انگشترى
در دست راست کردن، پیشانى به خاک مالیدن، و با صداى بلند بِسْمِ اللَّهِ
الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* گفتن.
 
مأثور از امام و روایت شده چنین‏                کاین پنج خصلت هست علامت بمؤمنین‏
 
اول نماز پنچه و یک رکعت و دوم‏                انـگـشـتــر عقـیـق نـمـودن یـد یـمـیـن‏
 
سـوم بلند گفتن بسم‏ اللَّه‏ صلاة                     چهـارم بـخـاک بهـر خـــدا سـودن جـبین‏
 
پنجم که حق نصیب کند جمله مرد و زن‏       بـوسـیـدن مزار حسـیـــن روز اربـــعـیــن‏
 
 بخاطر
همین بسیاری از شیعیان از اقصا نقاط جهان سعی دارند در اربعین خود را به
قبر امامشان در کربلا برسانند و آنهایی هم که شرایط سفر ندارند آرزوی چنین
زیارتی در دل دارند.
 
ائمه علیهم السلام برای ادامه این مسیر و از
یاد نرفتن قیام خونین کربلا این روز را بزرگ شمرده و از اولین زائر حسینی
یعنی جابر بن عبدالله انصاری – که در اولین اربعین خود را به قبر شهدای
کربلا رساند – تجلیل کردند. و کم کم روایات بسیاری در زمینه ثواب زیارت
امام حسین علیه السلام در روزهای خاص و در تمام طول سال نقل شد.
 
عظمت مصیبت شهادت امام حسین صلوات الله علیه
 
اما
چرا در بین ائمه علهم السلام به زیارت امام حسین علیه السلام تأکید شده و
باز در بین زیارات در طول سال زیارت اربعین جایگاه ویژه ای پیدا کرده هست؟
باید گفت: به علت شدت مصیبت شهادت امام حسین علیه السلام که مصیبةً ما
أعظمها و أعظم رزیتها فی الإسلام مصیبتی بوده که نه سابقه ای داشته و نه
لاحقه ای. بنابراین فرق این مصیبت با مصائب دیگر روشن هست همانگونه که امام
حسن مجتبی علیه السلام به برادرش فرمود: لَا یَوْمَ کَیَوْمِکَ یَا أَبَا
عَبْدِ اللَّه‏. (۳) از طرفی قیام امام حسین صلوات الله علیه باید زنده می
ماند تا خون مبارکش هدر نرود و لذا تمام تلاش ائمه بر آن بود که به نحوی
یاد حضرت سیدالشهداء بر سر زبانها باشد.
 
در این راه حتی از ابزار
گریه و عزاداری به نحو احسن استفاده بردند. گریه های امام سجاد علیه السلام
شاهد بر این مدعی هست. و این که یکی از راههای زنده ماندن یاد و هدف قیام
امام حسین(علیه السلام) زیارت حضرت هست چه از دور و چه از نزدیک.
 
و
اما چرا اربعین؟ زیرا اولین زیارت در روز اربعین صورت گرفت. البته قبل از
آن هم بطور مخفیانه زیارت محقق شده بود اما بصورت آشکارا و رسمی ظاهرا این
اولین زیارت بوده هست. به عنوان نمونه گزارش زیارت شهدای کربلا قبل از دفن
شدن که توسط ابن نما تاریخ نویس قرن نهم در کتابش مثیر الأحزان ذکر شده
آورده می شود.
 
اربعین حسینی

آورده‏اند
که «سلیمان عدوى» در سومین روز شهادت حسین علیه السلام و یاران فداکارش بر
کربلا گذر کرد و پس از تماشاى آن پیکرهاى به خون خفته و گلهاى پرپر شده
مرثیه‏اى جانسوز بدین مضمون سرود:               مررت على أبیات آل
محمّد          فلم ارها امثالها یوم حلّت‏
 
بر خانه ‏ها و سراپرده
خاندان محمد صلى الله علیه و آله گذر کردم و آنها را بسان پورتال ۱ پر افتخار
پیامبر آباد و آزاد و در امنیت و آرامش ندیدم.
 
مگر نمی ‏نگرى که
خورشید جهان افروز در سوگ امام حسین علیه السلام و یارانش رنگ پریده و
بیمار هست، و زمین و زمان از این سوگ سهمگین به لرزه در آمده و دگرگون شده
هست.
 
بنابراین ائمه علیهم السلام برای ادامه این مسیر و از یاد
نرفتن قیام خونین کربلا این روز را بزرگ شمرده و از اولین زائر حسینی یعنی
جابر بن عبدالله انصاری – که در اولین اربعین خود را به قبر شهدای کربلا
رساند – تجلیل کردند. و کم کم روایات بسیاری در زمینه ثواب زیارت امام حسین
علیه السلام در روزهای خاص و در تمام طول سال نقل شد، در پایان به ذکر یک
روایت اکتفا می شود:
حسن بن على بن فضّال، از ابو ایّوب خزّاز، از محمّد
بن مسلم، از امام‏ ابو جعفر محمّد بن علی علیهماالسلام روایت کرده هست که
فرمود: شیعه ما را به زیارت حسین بن علی علیه السلام امر کنید، زیرا که
زیارت‏ او ویرانى و غرق و آتش‏سوزى و خورده شدن توسط درندگان را دفع میکند،
و زیارت‏ او بر کسى که به امامت حسین (ع) از جانب خداى عز و جل معترف باشد
فرض هست.

[ادامه نوشته را در اینجا بخوانید …]

اعمال روز اربعین امام حسین ع + متن کامل زیارت اربعین / محرم ۹۴