جرم دندان چیست؟
هرگاه برای مدت کوتاهی مسواک نزنیم همه روزه یک لایه چسبنده بر روی دندان ها بخصوص در خط لبه لثه رسوب می کند که این لایه پلاک اسم دارد.
اگر پلاک دندانی روزانه با مسواک و نخ دندان از روی دندان ها و لثه برداشته نشود بعد از مدتی به رسوبات آهکی سفید، زرد یا تیره رنگی تبدیل می شود که با مسواک قابل برداشتن نیست. به این رسوبات آهکی در اصطلاح دندانپزشکی جرم می گویند.
جرم هایی که در بالای لثه بر روی دندان ها تشکیل می شوند قابل رویت هستند بیشتر در اطراف طوق دندان ها نمایان می شوند. ولی جرم هایی که در نواحی زیر لثه تشکیل می شوند بمراتب خطرناکترند.
جرمی که بر روی دندانها تشکیل میشود چیزی شبیه جرم های دور جدار داخلی سماور است . با این تفاوت که ترکیباتی پیچیده تر داشته و روند تشکیل آن اندکی متفاوت است . بزاق ما به طور معمول دارای املاح زیادی است که قدرت رسوب کردن را دارند . این املاح معمولا در جاهائی که با غذا و مسواک کمتر در تماس است رسوب میکنند. رسوب این املاح همراه است با ایجاد بستر مناسب برای جایگزینی میکروبهائی که به طور طبیعی در دهان وجود دارد و رشد و تکثیر آن است . اضافه شدن پروتئین های موجود در غذا و بذاق و همچنین لاشه سلولهای مرده بافت های مختلف دهان در مجموع باعث افزایش حجم این رسوبات شده و به مرور جرم تشکیل میشود.
این جرم های تشکیل شده پر از میکروب های مختلف است و با مسواک زدن هم تمیز نمیگردد و بافت چسبنده لثه را که محکم به دندان چسبیده را بمرور تخریب کرده و بافت نگهدارنده حیاتی لثه را تخریب کرده و باعث سست شدن پایه های دندان میشود .
با جرم گیری و تمیز کردن این جرم های تشکیل شده بر روی دندان، از روند تخریب لثه جلو گیری می کنیم .
این موضوع که جرم گیری ضرر دارد کاملا اشتباه است و ریشه یابی علت این نوع افکار این است که جرم های تشکیل شده بر روی دندان به مرور لثه را خراب کرده و خود جایگزین میشود . این امر چون به مرور اتفاق میفتد و بیمار متوجه عقب نشینی لثه نمیشود و لثه ای که عقب نشینی کرده با جرم جایگزین میشود فضای خالی که بین دندانها در اثر عقب نشینی لثه هم که ایجاد میشود از دید بیمار پنهان میماند . موقعی که بیمار برای جرم گیری مراجعه میکند وقتی این جرم ها را تمیز می شود لثه تحلیل رفته در معرض دید بیمار قرار میگیرد و چنین احساسی بدست می دهد که جرم گیری باعث از بین رفتن لثه شده است در صورتی که تمام این اتفاقات قبلا صورت گرفته بوده ولی از دید بیمار پنهان بوده است.
پس نتیجه می گیریم که: این جرم است که ضرر دارد نه جرم گیری.

هر چند زمان باید جرم گیری کنیم؟
حتما سالی یک بار جرم گیری را در برنامه بهداشتی خود قرار دهید. البته بسته به نوع بزاق افراد جرم گیری می تواند زودتر یا خیلی دیرتر لازم باشد.
به یاد داشته باشید با روش صحیح مسواک زدن تشکیل جرم را به حداقل خواهید رساند.
اگر در موقع مسواک زدن دیدید که از منطقه از لثه هایتان دارد خون میاید بدانید که آن منطقه دچار مشکل است و به دندانپزشک خود مراجعه کنید .به منطقه ای که خون میاید بیشتر مسواک بزنید و از خونریزی آن نترسید . مطمئن باشید که با خوب مسواک زدن و بیشتر مسواک زدن خونریزی به مقدار زیادی کاهش خواهد یافت.
در صورتی که جرم زیادی داشتید و بعد از جرم گیری دندانهایتان به سرما و گرما حساس شده نگران نباشید به زودی رفع خواهد شد و برای کاهش سریعتر حساسیت میتوانید از خمیر دندان و یا دهانشویه ضدحساسیت استفاده کنید.

آیا استفاده از خمیر دندانهای ضد جرم مفید هست؟
خیر، جرم با مسواک و خمیر دندان پاک نمی شود و برای این منظور از دندانپزشکان باید کمک گرفت، ضمناً خمیر دندانهایی که به عنوان ضد جرم معرفی شده اند دارای مقادیر زیادی از مواد ساینده بوده و فقط رنگ و لکه های رسوب نموده بر دندان را که زنگ( Stain) اسم دارد، تمیز می کنند و استفاده همیشگی از آنها توصیه نمی گردد. این خمیردندانها، بعلت دارا بودن مواد ساینده زیاد،ایجاد خراشهای بسیار ظریف بر سطح دندانها نموده و زمینه را برای تجمع و چسبندگی بیشتر پلاک میکروبی فراهم می آورند.