آشنایی با خواص دارویی گل سرخ

دم‌نوش گل سرخ بسیار معطر و دارای خواص متفاوتی هست. این گیاه قابض، مقوی و شاداب کننده، آرام بخش و ضد افسردگی و همچنین تقویت کننده جنسی هست.

گل سرخ با اسم کوچک علمی (Rosa) درختچه کوچکی به ارتفاع ۶۰ سانتیمتر تا ۵/۱ متر هست. گل سرخ بوته‌ای هست که از شرق و به خصوص ایران نشات گرفته و پس از جنگ‌های صلیبی به اروپا راه یافت. انواع متفاوتی از گل سرخ موجود هست که بهترین نوع آن در ایران یافت می‌شود.

این گیاه عموماً در زمین‌های آهکی، در حاشیه جنگل‌ها و در کنار راه‌ها و پرچین‌ها به صورت خودرو می‌روید و البته در اکثر باغچه‌ها کاشته می‌شود.

گل سرخ مظهر زیبایی و محبت هست و بیشتر به خاطر زیبایی و عطرش کاشته می‌شود تا خواص دارویی. ساقه‌های جوانش دارای خارهای ریز و فراوانی هست، ولی ساقه‌های پیرتر خار ندارند. برگ‌هایش غالباً دارای پنج برگچه دندانه‌دار و سبز تیره هست. گل‌هایش درشت و منفرد به رنگ سرخ مایل به ارغوانی هست. گل‌ها در اواخر بهار تا اواسط تابستان باز می‌شود.

 ترکیبات گل سرخ
این گیاه معطر دارای قند، تانن، اسید گالیک، اسانس، مواد پکتینی و ماده رنگی هست. کاسبرگ رز وحشی یکی از منابع سرشار ویتامین C در قلمرو گیاهان شناخته می‌شود. کاسبرگ رز همچنین غنی از ویتامین‌های A، B و K هست. در گذشته از کاسبرگ رز شربتی تهیه می‌شد که در زمان جنگ جیره بندی می‌گردید و برای افزایش مقاومت بدن کودکان در برابر عفونت‌ها و درمان سرماخوردگی معمولی به آن‌ها خورانده می‌شد.

خواص گل سرخ
این گیاه دارای خواص متفاوتی هست. گلبرگ این گیاه قابض، مقوی، شیرافزا، شاداب کننده، آرام بخش، ضد افسردگی و تقویت کننده جنسی هست.

گل سرخ مصارف مختلفی دارد و خوراکی بودن آن از دیرباز شناخته شده هست.

از این گل معطر، در ترکیبات ادویه، تهیه گلاب، تهیه شربت و مربا استفاده می‌شود. همچنین از نظر کاربرد دارویی، این گیاه دارای خواص ارزشمندی هست که گیاه‌شناسان و اطبای معروف بر آن تأکید کرده‌اند. ابن سینا درباره ارزش دارویی مربای گل سرخ در درمان بیماری سل و نتایج مفید آن گفته گفته هست.

گیاه‌شناسان معروفی همچون جالینوس، دیوسکوریه و پلین برای این گیاه ارزش طبی فراوانی قائل بوده‌اند و از جمله به خواص گلاب اشاره کرده و تأثیر آن را در درمان ناراحتی‌های گوش، دستگاه گوارشی، عوارض پوستی و استخوانی نیکو دانسته و غرغره آن را برای زخم‌های دهان و لثه، تورم لوزه‌ها مفید دانسته‌اند. علاوه بر آن از گل سرخ به عنوان داروی ضد تهوع و قابض اسم کوچک برده‌اند.

 خواص دارویی گل سرخ
خواص دارویی رز سال‌ها هست که شناخته شده و مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. رومیان باستان خاصیت دارویی برای رز قائل بودند و ابوعلی سینا که برای اولین بار از گل سرخ، گلاب گرفت از خواص درمانی آن بهره می‌برد. ساکنان اولیه آمریکای شمالی نیز برای تسکین سوزش سر معده و ناراحتی‌های معده چای دم شده با گلبرگ‌های رز می‌نوشیدند.

* جالب هست که بدانید گل سرخ در عین قابض بودن (ضد اسهال)، خاصیت مسهلی و نرم کنندگی نیز دارد. این گیاه برطرف کننده نفخ معده هست. گلبرگ‌های گل سرخ دارای اثر قابض ملایم هست و امتیاز آن نسبت به سایر داروهای مشابه بوی ملایم و معطر آن هست و در مصارف داخلی می‌توان از آن در درمان بیماری‌هایی چون اسهال‌های مزمن، اخلاط خونی و غیره استفاده کرد. انواع رز با عفونت‌های دستگاه گوارش مسابقه می‌کند و نوش جان کردن آن‌ها موجب می‌شود پس از مصرف یک دوره آنتی بیوتیک در میزان باکتری‌های بی ضرر و مفید موجود در دستگاه گوارش تعادل برقرار شود.

* گل سرخ تقویت کننده و برطرف کننده تپش شدید قلب هست. چکیده یا عصاره گل سرخ به عنوان آرام بخش قلب و مفرح اعصاب شناخته شده و در شربت‌ها و غذاها کاربرد دارد. بر اساس تحقیقات انجام شده روغن گل سرخ ضدافسردگی و شادی آور هست.

* رز موجب افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها شده و ریه‌ها را تقویت می‌کند از این رو برای افرادی که بدنی ضعیف دارند و از مصونیت کمی برخوردارند مفید هست. چای گلبرگ رز عوارض و نشانه‌های سرماخوردگی، آنفلوآنزا، زکام و گرفتگی‌های برونشی را از بدن دور می‌کند.

گلاب استخراج شده از رز، پاک کننده ایده‌آل برای پوست هست

 * عسل آمیخته به گل سرخ از دیرباز به عنوان داروی آنژین به کار می‌رفته هست.

* میوه گل سرخ به عنوان منبع مهم تأمین ویتامین C ارزش زیادی دارد و در تولید چای، شربت و نوشابه‌های میوه‌ای کاربرد دارد.

* از برگ‌های گل سرخ، بیشتر در استعمال خارجی و از دم کرده آن برای غرغره و شستشوی زخم‌ها استفاده می‌شود، زیرا در التیام زخم‌ها، خون‌ریزی‌ها و ترشح مواد مخاطی موثر هست. غرغره کردن دم کرده آن گلو درد را برطرف می‌کند.

* فرآورده های گل سرخ مانند گلاب و روغن آن نیز دارای خواص درمانی و دارویی هست.

* گلاب گل سرخ نشاط آور هست، قلب و اعصاب را تقویت کرده و بوی بد دهان را رفع می‌کند. همچنین با نوش جان کردن گلاب، دردهای عضلانی و سردردها برطرف می‌شود.

* گلاب استخراج شده از رز، پاک کننده ایده‌آل برای پوست هست. پاک کردن پوست با گلاب چین‌های ظریف و سطحی پوست را باز می‌کند و التهاب و سرخی آن را از میان می‌برد ضمن این که در درمان آکنه و دانه‌های سرسیاه روی پوست مفید هست. گلاب، بازسازی سلول‌های پوست را تسریع و خستگی و سرخی پلک‌ها را برطرف می‌کند.

* همچنین از این گیاه یا روغن آن برای جلوگیری از سفید شدن موی سر، تقویت مو، ماسک زیبایی و تقویت بینایی استفاده می‌کنند.

طرز تهیه چای و دم نوش گل سرخ
برای تهیه چای گل سرخ که یک نوشیدنی آرام بخش و معطر هست، مقدار یک قاشق غذاخوری پُر از برگ‌های گل سرخ را با یک قاشق چای خوری چای از هر نوع (سبز یا سیاه) که مایل باشید دم کرده و نوش جان کنید.
 
برای تهیه شربت آن؛ ۳۰ الی ۴۰ گرم گلبرگ خشک را به مدت یک روز در نیم لیتر آب جوش دم کنید. صاف کرده و ۵۰ گرم شکر بیفزایید و دوباره بپزید تا مایع غلیظی فراهم شود. از این شربت به عنوان آرام بخش، پیش از هر غذا یک قاشق غذاخوری میل کنید. این شربت ضدافسردگی و تقویت کننده (زیاد کننده) قوای جنسی هست.

 به منظور تهیه عسل گل سرخ؛ ۶۰ گرم از گلبرگ آن را به مدت یک روز در یک قوری آب جوش دم کنید. بعد از صاف کردن ۱۰۰ گرم عسل بدان بیفزایید. روی حرارت ملایم بگذارید تا مایع غلیظی به دست آید. این مایع برای مراقبت از دندان و التهابات لثه بسیار مفید هست و به عنوان خلط آور، ضد عفونت‌های تنفسی به صورت غرغره بکار می‌رود و برای تسکین دردهای گلو در آنژین نیز موثر هست.

برای تهیه دم کرده گل سرخ، گلبرگ خشک شده را در نیم لیتر آب سرد بریزید و به مدت پانزده دقیقه بجوشانید و بگذارید سرد شود.

این دم کرده، برای درمان اسهال ( به خصوص در کودکان ) کاربرد دارد و برای شستشو و مالیدن بر روی مخاط دهان از آن استفاده می‌شود.

همچنین این جوشانده را بر روی زخم‌ها و سوختگی‌ها می‌مالند.

 دمنوش گل سرخ، مقوی و شاداب کننده، آرام بخش و ضد افسردگی هست

مربای گل سرخ
در ایران از گلبرگ‌های گل رز محمدی مربایی خوش طعم تهیه می‌شود که در اینجا به روش تهیه آن اشاره می‌کنیم:

تقریباً هم وزن گلبرگ رز مورد نظرتان شکر در نظر بگیرید. مقداری آب در قابلمه ای بریزید و روی آتش اجاق گاز به جوش آورید. گلبرگ‌های رز پاک شده را در آب جوش بریزید و بگذارید حدود دو دقیقه بجوشد، سپس آن را در یک آبکش خالی کنید و با آب سرد آبکشی نمایید. به این ترتیب به اصطلاح تلخی گل گرفته می‌شود. بگذارید آب اضافی گل کاملاً رفته و تقریباً خشک شود.

شکر را با مقداری آب در قابلمه ای بریزید و بگذارید بجوشد تا قوام آمده و به غلظت مورد نظر برسد، کمی زعفران در آن بریزید و سپس گلبرگ‌ها را اضافه کنید. بگذارید چند جوش بزند. سپس مربا را در ظروف شیشه‌ای دردار استریل بریزید.

 منبع:tebyan.net