لک‌های پوستی از کجا نشأت می‌گیرند؟

احتمالا با اصطلاحاتی مانند ملاسما و لکه‌های کبدی آشنایی دارید. این دو به وضعیت مشابهی اشاره دارند؛ هیپرپیگمانتاسیون، یعنی افزایش رنگدانه‌های پوست که منجر به لک‌های رنگی روی پوست می‌شود. آسیب‌های ناشی از التهاب، قرار گرفتن در‌معرض پرتوهای فرابنفش و سایر عوامل محیطی باعث می‌شوند که سلول‌های پوست رنگدانه بیشتری تولید کنند. تغییر سطح استروژن (به‌خاطر مصرف قرص‌های ضدبارداری) نیز نقش بسزایی در افزایش رنگدانه‌های پوستی ایفا می‌کند.

این امر منجر به بروز رنگدانه‌های ناجور روی پوست می‌شود؛ عارضه‌ای که بر رنگ طبیعی پوست اثر می‌گذارد. پوست‌های روشن‌تر معمولا دچار کک‌ومک و لکه‌های خورشیدی می‌شوند، درحالی که پوست‌های تیره‌تر اغلب دچار لک‌های تکه‌تکه می‌شوند. از آنجا که علل بروز رنگدانه‌ها بسیار رایج بوده و سطح تقاضا برای اصلاح این اختلال پوستی بالاست، گزینه‌های مختلفی برای درمان لکه‌های قهوه‌ای پوست وجود دارد، اما تمام لکه‌ها به یک شکل درمان نمی‌شوند. قبل از هر‌گونه اقدام برای درمان حتما باید با یک متخصص پوست مشورت کنید.

توقف تولید رنگدانه‌های پوستی

یکی از گزینه‌های درمانی برای لک‌های پوست استفاده از کرم‌های هیدروکینون (سفید‌کننده و ضدلک) است؛ این کرم موضعی فرایند تولید رنگدانه‌ها را متوقف می‌کند.هیدروکینون یکی از قوی‌ترین و موثر‌ترین کرم‌های پوستی است؛ اما غلظت بالای این کرم ممکن است سمی باشد. پزشکان معمولا کرم هیدروکینون ۴درصد را به بیماران خود تجویز می‌کنند اما کرم‌های ۲درصد نیز در بازار به‌فروش می‌رسند.

هیدروکینون می‌تواند پوست را تحریک کند و برخلاف اثر درمانی آن به افزایش رنگدانه‌های پوستی منجر شود، بنابراین بهتر است در ایام تعطیلات از این کرم‌ها استفاده کنید. به‌علاوه می‌توانید از داروهای بدون نسخه (OTC) نیز جهت رفع التهاب و حساسیت استفاده کنید.

لایه‌بردارها هم موثرند!

کرم لایه‌بردار رتین-آ (ترتینوئین) و استروئیدها نیز در کنار هیدروکینون یا به‌جای آن تجویز می‌شوند، اما ممکن است چندان موثر نباشند. از این رو، به بیماران توصیه می‌شود از داروهای بدون نسخه به‌جای هیدروکینون استفاده کنند. داروهای بدون نسخه عوارض ندارند و به کاهش رنگدانه‌های پوستی کمک می‌کنند. یکی از بهترین داروهای بدون نسخه، اسید کوجیک است که به کاهش رنگدانه‌ها کمک می‌کند. شما می‌توانید به‌طور مداوم و بدون ترس از بروز عوارض جانبی از این دارو استفاده کنید.

ویتامین‌های ضدلک را بشناسید

ویتامین‌C نیز برای درمان لک‌های پوستی مورد‌استفاده قرار می‌گیرد. مطالعات نشان می‌دهند که ویتامینC مانند هیدروکینون باعث درخشندگی پوست شده و لکه‌های پوستی را برطرف می‌کند، به‌علاوه هیچ التهابی ایجاد نمی‌کند. پیش از خرید داروهای بدون نسخه از وجود «فسفات آسکوربیل منیزیم» در مواد تشکیل‌دهنده آن دارو اطمینان یابید. داروهای حاوی فسفات آسکوربیل منیزیم ثبات بیشتری دارند و بهتر عمل می‌کنند.

خارش و سوزش را از بین ببرید

سویا، نیاسینامید، الاجیک اسید، آربوتین و شیرین‌بیان نیز برای درمان اختلالات پوستی به‌کار گرفته می‌شوند. پزشکان این مواد را در کنار هیدروکینون تجویز می‌کنند تا احتمال خارش و سوزش به حداقل برسد. با این حال، باید توجه داشت که درمان رنگدانه‌های پوستی به زمان نیاز دارد. در‌واقع، ترمیم آسیب‌های پوستی یک فرآیند زمان‌بر است. از این رو صبر و شکیبایی در خلال پروسه درمانی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

از لک‌های پوست پیشگیری کنید

افزایش رنگدانه‌های پوست که به لک منجر می‌شود یک شبه رخ نمی‌دهد، بلکه به‌علت آسیب‌های ناشی از نور خورشید و در طول زمان اتفاق می‌افتد. از این رو، بهتر است از دستورالعمل‌های زیر پیروی‌ کنید:

کرم ضد‌آفتاب را فراموش نکنید: هر روز از یک کرم ضد‌آفتاب با درجه SPF 30 استفاده کنید. پرتوهای فرابنفش حتی در زمستان می‌توانند به پوست شما آسیب بزنند. این پرتوها از شیشه نیز عبور می‌کنند، بنابراین همیشه و همه جا به کرم‌های ضد‌آفتاب نیاز دارید.

در سایه بمانید: تا حد امکان از نور خورشید دوری کرده و سعی کنید همیشه در سایه بمانید. در سمتی از خیابان حرکت کنید که نور ملایم‌تری دارد. این اقدامات ناچیز تاثیر شگرفی در سلامت پوست و پیشگیری از لک‌های پوستی دارند.

کلاه بگذارید: کلاه‌های لبه پهن از صورت شما محافظت می‌کنند، همان‌طور که می‌دانید صورت بیش از هر بخش دیگری در‌معرض خطر لک‌های پوستی ‌قرار دارد. اگر تحت درمان لک‌های پوست‌تان هستید، یک کلاه لبه پهن می‌تواند روند درمان شما را تسریع کند. هر بار که بیرون می‌روید کلاه بگذارید، در غیر این‌صورت کرم‌های موضعی تاثیری نخواهند داشت.

 طب سنتی چه نظری دارد؟

دکتر علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی هم بر این باور است که غذا در شفافیت پوست یا پرلک شدن آن بسیار موثر است. براساس طب سنتی انسان چهار غذای اصلی دارد؛ ۱-نان گندم  از آرد سبوس‌دار ۲- گوشت حیوانات جوان مانند جوجه، بره و بزغاله ۳- شیرینی‌های ساده که قند و چربی مضر کمتری دارند مانند شیرینی آرد نخودچی یا آرد برنجی ۴- بعضی میوه‌ها مانند انگور، انجیر، سیب و خرما برای کسانی که در مناطق کشت خرما زندگی می‌کنند. بیشتر غذاهای مصرفی انسان باید از این چهار نوع باشد و بقیه مواد غذایی را به‌صورت گهگاه و نه ثابت، مصرف کند. شیوه تغذیه هم در شکل ظاهری پوست نقش مهمی دارد. درواقع درست غذا میل کردن می‌تواند صورت شما را از لک پاک کند. برای این کار باید غذا سر زمان و منظم خورده شده و خوب جویده شود. اگر گاهی ناهار می‌خورید و گاهی نه یا ساعت مشخصی برای غذا میل کردن‌تان ندارید، باید منتظر لک‌ها باشید.

بهتر است ساعت مشخصی برای غذا میل کردن در سه وعده غذایی صبحانه، ناهار و شام در‌نظر بگیرید. مثلا اگر ساعت ۸‌صبح از خوا‌ب بیدار می‌شوید صبحانه را بین ۱۰ تا ۲۰‌دقیقه بعد از بیدار شدن میل کنید نه یک یا دو ساعت دیگر. این برنامه زمانی را برای ناهار و شام هم (حتی در روزهای تعطیل و مسافرت‌ها) داشته باشید.