پرسش: پدر ۳۶ ساله مادر ۲۵ ساله مدت ازدواج یک سال دارای یک فرزند پسر و پدر و مادر دارای مدرک تحصیلی دیپلم. نوزاد ۵ ماهه ما با وزن ۲٫۷ متولد شده و از ۲ ماهگی به یبوست مبتلا می شود و این اتفاق هر ۱۵ روز یکبار تکرار می شود و با استفاده از گوش پاکن آغشته به صابون رفع یبوست میکنیم و همیشه پس از ۳ دقیقه نوزاد مدفوع انجام میدهد خانه بهداشت توصیه کردند به نوزاد شربت مولتی ویتامین بدهیم که ملین کننده هست با توجه به اینکه نوزاد هم اکنون ۵ ماه تمام هست متولد شده و همچنین مادر نوزاد روزانه یک لیتر شیر مصرف میکند که ممکن هست موجب تشدید یبوست نوزاد شود و در این روزها مادر نوزاد دچار کم شیری جهت تغذیه نوزاد گشته و تا کنون از شیر خشک اصلا استفاده نکرده ایم و رشد و تغذیه نوزاد خوب بوده و مشکلی که جدیدن با ان روبرو شده ایم این که در روز نوزاد خوب شیر نمی خورد ولی پس از خوابیدن خیلی خوب شیر میخورد از حضرتعالی تمنای جواب و راهنمایی داریم.

پاسخ: کودکی دچار یبوست هست که کمتر از سه بار در هفته اجابت مزاج داشته ، یا مدفوع حجیم و سفت داشته باشد و یا دفع به سختی انجام شود.برخی از والدین فكر می كنند كه شكم كودكشان باید هر روز كار كند ، در صورتی كه این تفكر چندان صحیح نیست !تعداد دفعات دفع به اندازه ی سهولت تخلیه ی آن اهمیت ندارد . بعبارت دیگر ، در صورتی كه فرزند شما براحتی ، مدفوعی نسبتا نرم را تخلیه میكند ، دچار یبوست نیست حتی اگر این دفع ، هر چند روز یكبار اتفاق افتد.
امكان دارد یك نوزاد سالم از روزی ۴ بار تا یكبار در روز مدفوع كند . نوزادانی كه از شیر مادر تغذیه میكنند ممكن هست یكبار به ازای هر نوبت شیر ، دفع داشته باشند.با افزایش سن معمولا تعداد دفعات دفع كاهش می یابد ولی به حجم آن اضافه می شود.در حالت طبیعی یك كودك سه چهار ساله بین سه تا چهار بار در روز تا سه بار در هفته اجابت مزاج خواهد داشت !
تبدیل شیر مادر به شیرهای خشك به هر دلیل ، میتواند عادات روده ای نوزادان ( خصوصا طی دو سه هفته ی ابتدای تولد ) را عوض دهد.
در برخی از این موارد ( به صلاحدید پزشك ( افزودن آب بیشتر به شیر خشك می تواند جلوی یبوست را بگیرد .نكته ای كه ذكر آن خالی از لطف نیست اینكه باید به عادات اطفال توجه داشته باشیم ، برای مثال برخی از نوزادان در زمان اجابت مزاج به خود فشار می آورند ، تا حدی كه صورتشان سرخ می شود ، اما اگر مدفوع سفتی نداشته باشند ، آنها را مبتلا به یبوست در نظر نمی گیریم.در این موارد اگر مشكلات دیگری وجود نداشته باشد ، نیاز به اقدام خاصی نخواهد بود.
اغلب اطفال در دوره ای دچار یبوست می شوند.ولی معمولا این دوره ها كوتاه مدت بوده و درمانهای ساده و معمولی كفایت می كنند.
از جمله علت های یبوست می توان به موارد زیر اشاره كرد :
عوض در عادات غذائی ، مثلا تبدیل رژیم بسمت غذاهای افراد بالغ ، مصرف مقادیر قابل توجه از شیر گاو خصوصا در اطفال زیر ۲ سال ، همچنین عدم مصرف مقادیر كافی مایعات ، خصوصا آب در طول فعالیت های فیزیكی یا در مناطقی كه هوای گرم هست ، و نیز بی توجهی به نیاز بدن به اجابت مزاج مثلا در اثر بازیگوشی مفرط كودك و تنبلی ترریجی روده ها ، عوض محل زندگی یا مسافرت ، ترس از محیط توالت بهر دلیل مثلا وجود سوسك یا … ، بهم میل کردن نظم طبیعی و روزمره ی زندگی ، شروع تحصیل ، مصرف بسیاری از داروها ، و…
یبوست می تواند باعث دردهای قولنجی ( كرامپی ) ناشی از عبور سخت مدفوع ، باد كردن شكم ، و حتی تهوع شود ، همچنین وجود رگه هائی از خون روشن در اثر ایجاد شقاق مقعدی ( فیسور آنال ) نیز از دیگر علائم یبوست بشمار می روند، كه اغلب با درمان مناسب ، برطرف خواهند شد .
یبوست مزمن :
در برخی موارد ، به دلایلی كه بسیاری از آنها هنوز ناشناخته اند ، یبوست كودك برطرف نشده و بگونه ای می شود كه محتاج درمان خواهد بود، این حالت را یبوست مزمن می نامند .مشخص ترین علامت این حالت دفع مشكل و دردناك مدفوع هست.معمولا با عبور مدفوع این درد برطرف می شود ، تا بار دیگر كه مجددا نیاز به دفع باشد كه این سیكل تكرار خواهد شد .شدت این دردها می تواند به حدی باشد كه كودك را از انجام اجابت مزاج تا مدتها منصرف كند ! ( تشدید مشكل ) .
از دیگر علل یبوست مزمن می توان به موارد زیر اشاره كرد :
وجود شقاقی در اطراف مقعد ( فیسور )كه باعث دردناكی حركات روده ای می شود و طفل را از انجام اجابت مزاج بر حذر می دارد ، این مسئله نسبتا شایع بوده و بمرور زمان با تشدید یبوست شدیدتر هم می شود. ناخوشی های خفیف و گذرا با اختلال تغذیه ای ، تب ، و كاهش یا ازبین رفتن فعالیتهای فیزیكی ، كه عادات طبیعی روده را بر هم می زنند ، مشكلات روحی و خلقی یا یادگیری كه توالت كردن را با اشكال مواجه می كنند ، دعوا كردن كودك بخاطر اجابت مزاج و…نیز از جمله علل یبوست مزمن هستند.عوض محیط ، برای مثال رفتن به مدرسه و ترس از توالت آنجا ، یا ناتوانی در تمیز كردن خود ، نداشتن فرصت كافی برای اجابت مزاج ، نیز از جمله علل این مشكل بشمار میروند. مقعد در حقیقت ساختمانی عضلانی دارد وبمرور زمان و در اثر تجمع مواد دفعی ، كشیدگی پیدا كرده و حالت تنبلی بخود میگیرد بهمین دلیل درمان یبوست مزمن معمولا به چند ماه زمان زمان نیاز دارد و در این مدت باید علل ایجاد كننده ی آن را شناسائی و برطرف كرد بهمین دلیل از نگرفتن پاسخ مناسب در این مدت نا امید نشوید و درمان مناسب را بهمراه اصلاح مشكلات زمینه ای و علل تشدید كننده ی یبوست را ادامه دهید.
بندرت یبوست مزمن در اثر مشكلات مهمی از قبیل : فیبروز كیستیك ، بیماری هیرشپرونگ ، مسمومیت با سرب ، پركاری غدد پارا تیروئید ، كم كاری غده تیروئید ، و آسیبهای نخاعی پدید می آید . تشخیص و درمان این موارد نیاز به متخصصین مربوطه دارد
درمان های یبوست در منزل :
از نوشیدن مقدار كافی مایعات خصوصا آب ، در كودكتان مطمئن شوید ، در صورتی كه تغذیه كودكتان را از شیر مادر به شیرهای مصنوعی عوض داده اید ، با نظر پزشكتان مقدار آب آن را افزایش دهید . در كودكان بالای ۶ ماه آب میوه جاتی مثل آب سیب ، گلابی ، برای برطرف كردن یبوست استفاده كرد ، میتوانید با مقادیر كم شروع كنید و به مرور میزان آن را افزایش دهید .در صورتی كه آب میوه ها برای برطرف كرن یبوست مؤثر نبودند ، از رژیم های غذائی پر فیبر ، دو بار در روز استفاده كنید . از غذاهای پر فیبر اطفال می توان به انواع لوبیاها ، نخود سبز ، زردآلو ، آلو ، واسفناج اشاره كرد.
ماساژ ملایم شكم كودك ، می تواند از تا حدی مشكل او را برطرف كند، همچنین خواباندن او به پشت وخمیده نمودن پاهایش بسمت شكم ، بهمراه چرخش ملایم در جهت عقربه های ساعت نیز روش نسبتا مؤثری در برطرف كردن این مشكل می باشد.در كودكان بالای ۶ ماه كه از این روش نتیجه نگرفته باشند میتوان ( زیر نظر پزشك ) از شیاف های گلیسرین برای نرم كردن مدفوع استفاده كرد . استفاده از این شیافها تنها برای یك تا دو بار مجاز هست . در صورتی كه پاسخ مناسبی از این كار حاصل نشد ، حتما با پزشك خود مشورت نمائید .استفاده از روش های تنقیه یا مصرف شل كننده های مدفوع بدون تجویز پزشك ، توصیه نمی شود.
نكات بسیار مهم :
در كودكان زیر ۳ ماه اگر یبوست بیشتر از ۲۴ ساعت بطول انجامید ، ودر كودكان ۳ ماهه تا ۱۱ ساله اگر یكهفته درمان در منزل مفید واقع نشد ،
همچنین در موارد مزمن اگر ، به مرور بر شدت بیماری افزوده شود ، یا مشكلات جدیدی در حال پیدایش هست ، درد مقعدی یا دردهای شكمی بوجود آیند ، یا نسبت به قبل افزایش یابند ، تب به تابلوی بیماری افزوده شود ، خون در مدفوع دیده شود ، مقدار آن نسبت به قبل بیشتر شود ، یا بیشتر از یكهفته ادامه یابد ، حتما با پزشك خود مشورت كنید .

نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.

براي عضويت در خبرنامه ني ني بان و اطلاع از بهترين و پربيننده ترين مطالب، کافي هست يک بار فرم عضويت ما را از اينجا پر کنيد.