کودکتان بی‌قرار شده؟ بی‌دلیل جیغ می‌زند و گریه می‌کند؟ آب دهانش راه افتاده؟ اسهال گرفته یا دور دهانش جوش زده و زخم هست؟ تب دارد؟ غذا نمی‌خورد و بدخلق شده؟ همه این‌ها می‌تواند علایم دندان درآوردن باشد و معمولا همه‌شان هم به محض اینکه دندان‌ها نیش زدند، برطرف می‌شوند. رویش دندان‌های شیری دوره سختی هست و با مشکلات و علایمی همراه هست که برای هریک راه‌حل‌های بجا و نابجایی وجود دارد.

اگر دیر و زود شد، نگران نشوید!
رویش دندان‌های شیری تقریبا از سن ۴ تا ۶ ماهگی آغاز می‌شود و تا ۳ سالگی ادامه می‌یابد. در پایان این سن کودک باید ۲۰ دندان شیری داشته باشد. البته والدین نباید نگران دیر و زود شدن این مساله باشند چون ۶-۵ ماه تاخیر یا تقدم در رویش دندان‌ها طبیعی هست و نشانه کمبود ریزمغذی‌هایی مثل کلسیم محسوب نمی‌شود. گاهی برخی کودکان حین تولد یا یک ماه بعد از آن دندان درمی‌آورند و برخی دیگر یک ساله هستند و هنوز ۲ دندان در فک پایین دارند.

مادرها حس خوبی از رویش زودهنگام دندان‌های شیرخوار ندارند چون مراقبت از دندان‌ها وقتی زودتر از موقع می‌رویند سخت‌تر هست. ممکن هست این دندان‌ها سفتی لازم را نداشته باشند و گاهی خطر افتادن و بلعیدن هم وجود دارد. در عین حال، گاهی زود دندان درآوردن مانع تغذیه اصولی کودک و ناراحتی مادر حین شیرخوردن می‌شود، چون کودک سینه مادر را گاز می‌گیرد. دیرتر رویش پیداکردن دندان‌ها هم اگر همه مسائل یعنی وزن‌گیری و ترشح هورمون‌ها در کودک عادی باشد اشکالی ندارد و مراقبت‌کردن از دندان ساده‌تر و بهتر هست.

دکتر غلامحسین رمضانی- دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی
چرا بچه‌ها موقع دندان درآوردن تب می‌کنند؟
یکی از اصلی‌ترین عارضه‌ها و علایم رویش دندان، بی‌قراری و بی‌اشتهایی کودک و خارش لثه هست که به دنبال لرزش ریشه برای بیرون‌زدن دندان بروز می‌کند. برای تسکین این خارش، کودکان همه چیز را به دهان می‌برند و فشار می‌دهند. این فشار آوردن خودش به رشد سریع‌تر دندان کمک می‌کند. در صورتی که بی‌قراری کودک شدید باشد، برای تسکین علایم می‌توان از قطره استامینوفن استفاده کرد اما اگر بیقراری‌اش شدید نیست، اجازه بدهید روند رویش دندان به صورت طبیعی طی شود.

ریزش آب دهان نیز از علایم دندان درآوردن هست و برخلاف عقاید رایج، فرقی نمی‌کند کودک آب دهان را قورت دهد یا بیرون بریزد. در هر صورت آب دهان باعث مشکل نمی‌شود و عامل اسهال یا زخم شدن دور دهان کودک نیست. تب و اسهال نیز گرچه خیلی مرتبط با رویش دندان نیست اما با آغاز روییدن دندان‌ها در برخی کودکان تماشا می‌شود. همزمانی اسهال و تب و رویش دندان‌ها ۲ دلیل اصلی دارد؛ اولا حول و حوش ۴-۶ ماهگی که دندان‌ها هم در حال رویش هستند، سیستم دفاعی بدن کودک به تدریج مستقل از مادر می‌شود و این مقاومت بدنش را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود علایمی مانند تب و اسهال بروز ‌کند. ثانیا در این زمان کودکان برای تسکین خارش لثه دست یا هر چیز آلوده‌ای را به دهان می‌برند و این باعث ورود میکروب‌ها به بدن می‌شود.

دیدن متخصصان دندان‌پزشکی کودکان
دکتر احمد جعفری- دانشیاردانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی
از دندانی‌های پلاستیکی استفاده کنید
قدیمی‌ها
برای تسریع درد و خارش ناشی از رویش دندان‌ها، قند روی لثه کودک
می‌ساییدند که این کار اصلا توصیه نمی‌شود و تنها باعث زخم‌شدن لثه و
التهاب و عفونت می‌شود. استفاده از گوشت نیم‌پز را هم توصیه نمی‌کنیم زیرا
گرچه مانند دندانی عمل می‌کند اما می‌تواند آلودگی میکروبی داشته باشد.

دادن
هویج نیز در شرایطی که خطر بلع وجود دارد مجاز نیست. بهترین وسیله که
جایگزین مناسبی برای گوشت نیم‌پز یا هویج هست که خیلی‌ها به اشتباه به این
کودکان می‌دهند، دندانی‌های پلاستیکی هست که انواع استاندارد آن در
داروخانه‌ها به فروش می‌رسد. بهتر هست به این دندانی، بندی آویزان کنید تا
دور گردن کودک باشد و به زمین نیفتد و آلوده نشود.

برخی از این انواع را می‌توانید در فریزر بگذارید تا خنک شود و اثر بی‌حس‌کنندگی خفیفی داشته باشد.

استفاده
از ژل‌های بی‌حس‌کننده دندان را توصیه نمی‌کنیم زیرا معمولا روی موضع زده
نمی‌شوند و همزمان لب و زبان کودک را بی‌حس می‌کنند و باعث می‌شوند کودک
زبانش را گاز بگیرد.

ژل در صورتی که دقیقا روی موضع زده شود و چند
لحظه بعد با دستمال پاک شود، ایرادی ندارد اما استفاده زیاد به مدت طولانی
در تمام دهان توصیه نمی‌شود.