از بیماری میکروکلسیفیکیشن در بیضه چه می دانید و از راههای درمانی برای آن چه طلاعاتی دارید با چه علائمی خود را بروز می دهد و چه اقداماتی می تواند فرد مبتلا را از ابتلا به ان مصون نگه دارد؟آیا می تواند فرد را به سرطان در بیضه مبتلا کند؟

تجمع ذرات کلسیم در داخل نسج بیضه را شن ریزه یا میکروکلسیفیکاسیون (Microcalcification) بیضه می‌گویند. این بیماری معمولا در حین سونوگرافی بیضه که برای منظور دیگری تجویز شده، کشف می‌شود و علائم بالینی خاصی ندارد. در سال‌های اخیر این بیماری اهمیت خاصی پیدا کرده و بیماران زیادی به دلیل داشتن ابتلا به آن به پزشک متخصص مراجعه می کنند.

علت وجود شن‌ریزه در داخل نسج بیضه شناخته شده نیست و هر بیضه از حدود ۳۰۰-۲۰۰ لوله اسپرم‌ساز تشکیل شده هست. اگر در داخل این لوله‌ها کلسیم رسوب کند به آن میکروکلسیفیکاسیون بیضه گفته می‌شود که با بزرگ شدن و تجمع کلسیم بیشتر سبب ایجاد شن ریزه می‌گردد.

میکروکلسیفیکاسیون بیضه معمولا متعدد و در سرتاسر بیضه منتشر می‌شوند و با سونوگرافی به راحتی قابل تشخیص هستند. میزان گزارش‌شده از شیوع این بیماری بسیار متفاوت بوده و گاها از ۱۱-۱ درصد متغیر و شیوع این بیماری در سیاه‌پوستان بیشتر هست. معمولا در کسانی که دارای شن‌ریزه داخل نسج بیضه هستند، شیوع آن در سایر نسوج مثل ریه‌ها و سیستم عصبی نیز بیشتر هست.

این بیماری مخصوص سن خاصی نیست 
برخی از محققان علت ژنتیک را در بروز آن مطرح کرده‌اند ولی اخیرا مشخص شده که در افراد مبتلا به میکروکلسیفیکاسیون بیضه جهش در ژن SLC34A2 که در روی کروموزوم ۱۵ قرار دارد، در بروز آن نقش دارد.

این بیماری مخصوص سن خاصی نیست و از کودکی تا کهنسالی دیده می‌شود‌ هر چند بروز این عارضه قبل از بلوغ و در مردان بالای ۶۰ سال به‌ندرت دیده می‌شود. میکروکلسیفیکاسیون بیضه معمولا دو طرفه و بدون علامت هست، گاها بیمار با درد بیضه به پزشک متخصص مراجعه می‌کند از این رو، در تشخیص افتراقی علل درد بیضه باید میکروکلسیفیکاسیون بیضه را هم مدنظر قرار داد.

در سال‌های اخیر نتایج چندین گزارش نشان می‌دهد که وجود شن‌ریزه در داخل نسج بیضه آن را مستعد سرطان می‌کند. چون اکثر موارد تشخیص میکروکلسیفیکاسیون بیضه به‌دنبال سونوگرافی به یک دلیل دیگر مثلا درد بیضه صورت می‌گیرد. به همین دلیل عده‌ای معتقدند بین وجود شن ریزه داخل نسج بیضه و سرطان یک رابطه ضعیف وجود دارد.

بیماران مبتلا به شن‌ریزه داخل نسج بیضه به چند گروه تقسیم می‌شوند
بیمارانی که دارای شن‌ریزه داخل نسج بیضه هستند، به چند گروه تقسیم می‌شوند که هر کدام نیازمند اقدام خاصی هست.

در یک گروه از بیماران، فرد داری شن‌ریزه داخل نسج بیضه هست ولی علائم یا سایر فاکتورهای خطر سرطان بیضه را ندارد. در این بیماران نیاز به اقدام اضافی نیست ولی باید سالیانه توسط پزشک معاینه و بررسی شوند. از مهم‌ترین علائم سرطان بیضه وجود توده‌ای قابل لمس داخل نسج بیضه هست.

در گروهی دیگر، بیماران دارای علائم و سایر فاکتورهای خطر سرطان بیضه نیز هستند. یکی از مهم‌ترین فاکتورهای خطر سرطان بیضه، سابقه بیضه نزول نکرده هست. اگر بیضه نزول نکرده مبتلا به میکروکلسیفیکاسیون شود، نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد. برخی از پزشکان بیوپسی یا نمونه‌برداری را در این بیماران توصیه می‌کنند.

در یک گروه دیگر، کلسیفیکاسیون داخل بیضه، محدود به یک قسمت هست. همانطور که در قبلا گفته شد، میکروکلسیفیکاسیون بیضه، منتشر و معمولا دوطرفه هست، ولی در مواردی به دلایل مختلف این بیماری محدود به یک قسمت از بیضه می‌شود. مهم‌ترین علل کلسیفیکاسیون محدود بیضه عبارتند از التهاب مثل عفونت، سل و…، عروقی مثل واسکولیت یا انسداد عروقی موضعی در بیضه، سرطان و بقایای غده فوق کلیه در بیضه.

بنابراین با توجه به اینکه بیماران مبتلا به چند گروه تقسیم می‌شوند، در وهله اول پس از معاینات و بررسی‌های لازم باید مشخص شود فرد در کدام گروه قرار می‌گیرد تا براساس آن اقدام‌های درمانی لازم صورت بگیرد.

*دکتر محمدرضا صفری‌نژاد، اورولوژیست و استاد دانشگاه