پرسش: مادر من ۴۰ سال سن دارد و مبتلا به دیابت هست. نمیدانم نوع چند می باشد. فقط میدانم که انسولین تزریق نمیکنه. دکتر او را ازخوردن قند کاملا منع کرده و نشاسته هم باید کم مصرف کند!حالا میخاستم بپرسم مثلا ایشان با چایی چه بخورد؟ با جایگزین کردن چه موادی میتواند از خیر شیرینیهای زیبای قنادی ها بگذرد؟ بطورکلی سوال من این می باشد که چه موادی هستند که طعمشان شیرین می باشد اما ضرر ندارند که من بروم از بازار تهیه کنم.

پاسخ: مادر شما مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند. تمام موادی که به طور طبیعی شیرین هستند قند دارند و تنها موادی که در آن ها از شیرین کننده های مصنوعی استفاده شده، قند ندارند مانند نوشابه، شکلات های رزیمی و … که در مصرف آن ها نیز باید زیاده روی نشود زیرا شیرین کننده های مصنوعی سرطان زا هستند.
اگر مادر شما رزیم غذایی صحیحی داشته باشند و وزن شان متعادل باشد ، می توانند از یکی دو عدد خرما در روز یا ۱۰ عدد توت خشک یا کشمش استفده کنند.
لطفا مشخصات کامل مادرتان را شامل : قد- وزن- سن با ذکر کد سوال بگوئید تا راهنمایی تان كنم.
استفاده از توصیه هاى زیر برای مادر شما که یک بیمار دیابتی هستند ، مى تواند بسیار مفید باشد:

۱- استفاده از فیبرهاى محلول زمان لازم براى جذب قند خون را افزایش داده و از افزایش ناگهانى قند خون پس از مصرف وعده غذایى جلوگیرى مى كند. پس مصرف یك عدد سیب با پوست ، حبوبات و سبزى هاى سرشار از فیبر به شما در كنترل قند خون كمك بزرگى مى كند. منابع غنی از فیبر محلول عبارتند از : سیب ، مرکبات مثل پرتقال ، لیمو و گریپ فروت ، توت فرنگی و غلات سبوس دار .

۲- مصرف سیب زمینى ، هویج ، آردهاى سفید و جوانه گندم آرد شده براى شما ممنوع می باشد، به خصوص سیب زمینى كه ضریب گلیسمى ( سرعت ورود قند به خون ) بالایى داشته و به سرعت قند خون را افزایش مى دهد.

۳- تا جایی که ممکن می باشد از مصرف كربوهیدرات هاى ساده ( قند ، شكر، شیرینى ، مربا ، آرد سفید ، ژله ، آب نبات و…) پرهیز کنید و بیشتر كربوهیدرات های پیچیده را مصرف کنید ، البته این بدان معنا نیست كه هرگز قند مصرف نكنید بلكه به این دلیل محدود كردن آن توصیه مى شود كه از نظر تغذیه اى فاقد ارزش می باشد . بنابراین سعى کنید كه نه تنها شما، بلكه تمام افراد خانواده شما به حذف آن از رژیم غذایى بیندیشند.

۴- بهترین شكل مصرف نان، استفاده از نان سبوس دار آن می باشد و بهترین گزینه ها استفاده از نان سنگك و نان جو می باشد.

۵- از مصرف چربى زیاد باید پرهیز كرد، زیرا چربى زیاد سرعت سقوط بدن به طرف بیمارى دیابت را تسریع مى كند، به خصوص چربى هاى اشباع ( جامد ) كه بر توانایى تاثیر انسولین بر متابولیسم قند تاثیر منفى مى گذارد. بنابراین توصیه من به شما این می باشد كه چربى هاى مرئى گوشت ها (چربى هایى كه با چشم دیده مى شوند) و پوست مرغ را حتماً جدا كرده و مصرف سینه مرغ را به ران مرغ و سایر قسمت ها ارجحیت دهید.

۶- كباب كردن، بخارپز كردن و روش هاى پخت سریع را بر سرخ كردن در روغن ارجحیت بدهید. آب گوشت را بعد از پخت، سرد كنید و چربى سطح آنها را گرفته و سپس مصرف نمائید.

۷- نوش جان کردن ماهى ممكن می باشد احتمال ابتلا به دیابت نوع دوم را ۵۰ درصد کاهش دهد، یعنى اشخاصى كه در رژیم غذایى آنها ماهى وجود دارد ، حدود ۵۰ درصد كمتر از آنهایى كه ماهى نمى خورند احتمال ابتلا به ناراحتى عدم تحمل قند را دارند. ماهى سرشار از اسیدهای چرب اُمگا- ? می باشد، بنابراین مصرف ماهی به میزان حداقل دو بار در هفته و هر بار ۹۰ گرم بسیار توصیه مى شود . البته بیماران دیابتی نباید از كپسول هاى روغن ماهى جز با تجویز پزشك استفاده نمایند، زیرا تنظیم قند خون آنها را مختل مى كند.

۸ – پیاز و سیر ( در صورت عدم استفاده از آسپیرین و نداشتن مشكلات گوارشى در رابطه با مصرف سیر ) از قدیمى ترین مواد غذایى هستند كه از نظر كنترل بیمارى دیابت مورد توجه بوده و تحقیقات جدید این موارد را تاكید كرده می باشد (خام و پخته آنها تفاوتى ندارد). پیاز ممكن می باشد با تاثیر بر سوخت و ساز گلوكز در كبد و یا افزایش سطح انسولین و یا بالاخره افزایش اثر كیفى انسولین براى كاهش قند خون مفید باشد .

۹- كلم بروكلى از سبزى هاى بسیار مفید می باشد كه منبع غنى كروم می باشد و به تنظیم قند خون در محدوده مطلوب بسیار كمك مى كند ، حتى در مواردى مصرف كروم نیاز استفاده از قرص ها را برطرف كرده می باشد. جو نیز از نظر كروم غنى می باشد. از دیگر مواد غذایى حاوى كروم مى توان به مغزها ، قارچ خوراكى ، سبوس غلات، ریواس و مخمر اشاره كرد.

۱۰- لبنیات مصرفى شما باید از نوع كم چرب باشد ( به جز در كودكان ) . ماست و شیر پر چرب ، خامه ، پنیرهاى پرچرب (گودا، پیتزا و…) ، سرشیر و كره را از رژیم غذایى خود حذف كنید.
۱۱- آنتى اكسیدان ها شامل ویتامین های C , E و بتاكاروتن از مواد بسیار مهم براى حفاظت از سلول هاى بتا (سلول هاى تولید كننده انسولین) هستند، بنابراین از منابع حاوى این ویتامین استفاده كنید. ویتامین C در سبزیجات و میوه های تازه و بیشتر در مرکبات ( پرتقال، گریپ فروت، انواع لیمو و نارنگی )، کیوی ، انواع توت، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای ، هندوانه ، طالبی ، توت فرنگی ، سیب زمینی و سبزیجات برگ سبز موجود می باشد. بهترین منبع ویتامین E آجیل و روغن های گیاهی مثل : روغن جوانه گندم ، آفتابگردان، بادام ، گردو ، فندق ، ذرت و زیتون می باشد. بتاكاروتن ( پیش ساز ویتامین A ) در میوه هاى رنگى به خصوص زرد و نارنجى و سبزى هاى سبز تیره وجود دارد؛ مثل سیب زمینی شیرین، هویج ، اسفناج ، کدو حلوایی ، طالبی ، زرد آلو ، کلم بروکلی ، گریپ فروت قرمز.

پس میوه ها و سبزى های خام ( اگر مشكل گوارشى ندارید ) بهتر از انواع پخته آنها و انواع پخته بهتر از انواع منجمد و بخارپزى كه بخار آن خارج مى شود یا آب آن دور ریخته مى شود، می باشد.

۱۲- نوش جان کردن میوه ها با پوست باعث افزایش تدریجى قند خون مى شود. جالب می باشد بدانید كه بیشتر ویتامین ها و مواد معدنى در لایه هاى نزدیك به پوست میوه ها قرار دارند، پس میوه هایى را كه مى شود با پوست خورد با پوست میل كنید و مصرف میوه هاى بسیار شیرین را ممنوع و یا بسیار كاهش دهید؛ مثل موز ، انجیر ، خربزه، انگور شیرین و… .

۱۳- برخى از ادویه ها فعالیت انسولین را تشدید مى كنند. تحقیقات ثابت مى كند كه مصرف دارچین ، میخك ، زردچوبه (براى پیشگیرى از گرفتگى عروق و آلزایمر نیز مفید می باشد) و برگ بو، فعالیت انسولین را تا سه برابر افزایش مى دهند كه در بین آنها اثر دارچین از بقیه بیشتر می باشد، طورى كه پاچیدن مقدار كمى دارچین روی غذاهاى شیرین فعالیت انسولین را افزایش داده و مانع از افزایش قند خون مى شود.

۱۴- تخم شنبلیله حاوى ماده ای به اسم ” گالاكتومانان ” می باشد که از دیرباز در ایران و سایر كشورهاى مشرق زمین براى كنترل دیابت مورد استفاده قرار می گرفته می باشد. اثر این ماده در افراد مبتلا به دیابت نوع اول بسیار چشمگیر بوده و حتى كاهش چربى هاى خون را هم به دنبال دارد.

۱۵- مصرف ۸-۷ لیوان آب در روز را به شما توصیه مى كنم.

۱۶- به خود عادت دهید كه برچسب تمام مواد غذایى را قبل از مصرف بخوانید. ممكن می باشد تعجب كنید كه بسیارى از غذاهاى حاوى شیرین كننده هاى مصنوعى كم كالرى مثل دسرهاى رژیمى، نوشابه ها و … اغلب دارای نشاسته و سایر قند ها ، چربى ها و پروتئین ها نیز هستند كه این مواد كالرى زیادى دارند و موجب افزایش قند خون مى شوند. همچنین به موضوع كم چربى یا بدون چربى نیز توجه كنید. اغلب به این محصولات موادی به عنوان حجم دهنده افزوده مى شود ، مثل مالتو دكسترین، و پلى دكستروز در محصولاتى مانند ماست بدون قند و بستنى كم چربى ، كه بر میزان قند خون تاثیر دارند.

۱۷- غذایى كه آهسته تر هضم مى شود ، قند را آهسته تر وارد خون کرده و آن را خیلی افزایش نمی دهد. غذایى كه به صورت قطعات بزرگتر باشد، خیلى آهسته تر از غذاهاى نرم ( پوره شده) هضم مى شوند. غذاى پخته سریع تر از غذاى خام هضم مى شود و غذایى كه رطوبت داشته باشد، خیلى سریع تر از غذاى خشك ( ذرت بوداده در برابر آب پز ) هضم مى شود .

۱۸- سعى كنید تخم مرغ مصرفى شما بیشتر از سه عدد در هفته نباشد ، ولی مصرف سفیده تخم مرغ به شرط آنکه كاملاً پخته باشد اشکالی ندارد. البته در صورت بروز رنگ زرد در پوست بیماران مبتلا به دیابت ( گزانتوكرومى ) مصرف تخم مرغ را محدود مى كنند.

۱۹- با توجه به تاكید فراوان در مورد کاهش مصرف نمك در این بیماران ، توصیه مى شود نمكدان را سر سفره نیاورید . برچسب ماده غذایى را از نظر مقدار نمک بخوانید و براى طعم دهى به غذاها از چاشنى هاى سالم استفاده كنید. پنیرها را در آب بگذارید و مصرف مواد غذایى فرآورى شده نظیر سوسیس و كالباس را بسیار محدود یا حذف كنید.
۲۰- سایر سبزی های مفید برای این بیماران شامل : مرزه ، كلم ، كدو سبز ، شلغم و تره می باشد.

۲۱- مصرف میوه هایى مثل توت فرنگى ( قند آن لوولوز می باشد و داراى مقدار زیادى اسید سیالیك می باشد) ، خرما ( البته با احتیاط )، گلابى ، گیلاس و سیب به خصوص با پوست را فراموش نكنید.

۲۲- سویا ماده غذایى مفید و موثرى می باشد كه علاوه بر قند خون، بر چربى هاى خون هم اثر شگفت انگیزى دارد . پس از مصرف آن غافل نشوید.

۲۳- در حبوبات مصرف عدس براى این بیماران را توصیه مى كنم. ولى در مصرف لوبیا بهتر می باشد كه جانب احتیاط را رعایت كنند.

۲۴- براى پیشگیرى از ابتلا به دیابت نوع اول ( وابسته به انسولین ) توصیه مى شود كه حداقل تا یک سالگى از دادن لبنیات به نوزاد خوددارى كنید. توجیه کارشناسان تغذیه این می باشد كه حتى الامكان نباید به نوزاد شیرگاو داد ، مخصوصاً اگر سابقه ارثى ابتلا به این بیمارى در خانواده آنها وجود داشته باشد.

۲۵- مهمترین نكته در مورد افراد مبتلا به دیابت نوع اول این می باشد كه باید یك میان وعده در پیك ( اوج ) اثر انسولین مصرف کنند ، زیرا به فاصله ۴۵-۳۰ دقیقه بعد از مصرف انسولین، قند خون افت خواهد کرد كه با علامت ضعف خود را نشان مى دهد. از این رو مصرف یك میان وعده مثل نان و پنیر، یك لیوان شیر یا یك عدد میوه را به آنها توصیه مى كنم.

۲۶- اكثر كارشناسان تغذیه ، برای اینگونه بیماران رژیمى را توصیه مى كنند كه براى پیشگیرى از بیمارى هاى قلب و عروق هم كارآمد می باشد و در آن چربى به خصوص چربى حیوانى خیلى محدود مى شود و مقدار مواد کربوهیدراتی نیز کم می باشد، ولی مواد غذایى سرشار از فیبر ، مثل حبوبات و سبزیجات ، دانه هاى غلات كامل ( سبوس دار ) و مغزها در این رژیم وجود دارد .

در نهایت متعادل نگه داشتن وزن ، نرمش و ورزش (حداقل سه بار در هفته و هر بار ۲۰ دقیقه ) به موازات اجرای رژیم غذایى مناسب و توجه خاص به پیاده روى روزانه، برای تامین آرامش اعصاب بسیار توصیه مى شود.

براي عضويت در خبرنامه ني ني بان و اطلاع از بهترين و پربيننده ترين مطالب، کافي می باشد يک بار فرم عضويت ما را از اينجا پر کنيد.