پرسش: من سه ماهه باردارم ودچارديابت بارداري شده ام قدم ۱۶۰ با وزن ۷۹ كيلو هستم چه غذايي مصرف كنم كه در ۱ هفته ديابتم كاهش پيداكند؟

پاسخ: برای كنترل ديابت بارداري اقدامات به شرح زير توصيه مي گردد:
پايش منظم سطح قند خون در طي روز (در مراحل اوليه توصيه مي گردد كه ۴ بار در روز قند خون را با دستگاههاي اندازه گيري قند خون كنترل نماييد: قبل از صبحانه و ۲ ساعت پس از هر وعده غذايي، برخي مواقع پايش قند خون قبل از همه وعده هاي غذايي نيز ممكن هست لازم گردد. البته بعد از طي مرحله حاد نياز به اين ميزان اندازگيري نخواهد بود) در ناشتا بايد زير ۹۵ و ۲ ساعت بعد از غذا زير ۱۲۰ باشد.
بررسي ادرار به منظور وجود كتونها (يك نوع اسيد كه وجود ان در ادرار نشان مي دهد ديابت شما تحت كنترل نمي باشد)
نظم غذايي يكي از مهمترين موارد در كنترل قند خون در طي ساعات روز خواهد بود. بر همين اساس از بايد دريافت كالري تان را در چند نوبت در طي روز توزيع كنيد.

استفاده از توصيه هاى زير براي يك بيمار ديابتي، مى تواند بسيار مفيد باشد:
– استفاده از فيبرهاى محلول زمان لازم براى جذب قند خون را افزايش داده و از افزايش ناگهانى قند خون پس از مصرف وعده غذايى جلوگيرى مى كند. پس مصرف يك عدد سيب با پوست، حبوبات و سبزى هاى سرشار از فيبر به شما در كنترل قند خون كمك بزرگى مى كند. منابع غني از فيبر محلول عبارتند از : سيب، مركبات مثل پرتقال، ليمو و گريپ فروت، توت فرنگي و غلات سبوس دار .

– تا جايي كه ممكن هست از مصرف كربوهيدرات هاى ساده ( قند، شكر، شيرينى، مربا، ارد سفيد، ژله، اب نبات و…) پرهيز كنيد و بيشتر كربوهيدرات هاي پيچيده را مصرف كنيد، البته اين بدان معنا نيست كه هرگز قند مصرف نكنيد.

– بهترين شكل مصرف نان، استفاده از نان سبوس دار ان هست و بهترين گزينه ها استفاده از نان سنگك و نان جو هست.

-از مصرف چربى زياد بايد پرهيز كرد، زيرا چربى زياد سرعت سقوط بدن به طرف بيمارى ديابت را تسريع مى كند، به خصوص چربى هاى اشباع( جامد ) كه بر توانايى تاثير انسولين بر متابوليسم قند تاثير منفى مى گذارد. بنابراين توصيه به شما اين هست كه چربى هاى مرئى گوشت ها(چربى هايى كه با چشم ديده مى شوند) و پوست مرغ را حتماً جدا كرده و مصرف سينه مرغ را به ران مرغ و ساير قسمت ها ارجحيت دهيد.
-كباب كردن، بخارپز كردن و روش هاى پخت سريع را بر سرخ كردن در روغن ارجحيت بدهيد.
– میل کردن ماهى احتمال ابتلا به ديابت نوع دوم را ۵۰ درصد كاهش مي دهد. ماهى سرشار از اسيدهاي چرب اُمگا- ۳ هست، بنابراين مصرف ماهي به ميزان حداقل دو بار در هفته و هر بار ۹۰ گرم بسيار توصيه مى شود. البته بيماران ديابتي نبايد از كپسول هاى روغن ماهى جز با تجويز پزشك استفاده نمايند، زيرا تنظيم قند خون انها را مختل مى كند.
– پياز و سير ( در صورت عدم استفاده از اسپيرين و نداشتن مشكلات گوارشى در رابطه با مصرف سير ) از قديمى ترين مواد غذايى هستند كه از نظر كنترل بيمارى ديابت مورد توجه بوده و تحقيقات جديد اين موارد را تاكيد كرده هست (خام و پخته انها تفاوتى ندارد). پياز با تاثير بر سوخت و ساز گلوكز در كبد و يا افزايش سطح انسولين و يا بالاخره افزايش اثر كيفى انسولين براى كاهش قند خون مفيد باشد.

– كلم بروكلى از سبزى هاى بسيار مفيد هست كه منبع غنى كروم هست و به تنظيم قند خون در محدوده مطلوب بسيار كمك مى كند. جو نيز از نظر كروم غنى هست. از ديگر مواد غذايى حاوى كروم مى توان به مغزها ، قارچ خوراكى ، سبوس غلات، ريواس و مخمر اشاره كرد.

-لبنيات مصرفى شما بايد از نوع كم چرب باشد. ماست و شير پر چرب ، خامه ، پنيرهاى پرچرب (گودا، پيتزا و…) ، سرشير و كره را از رژيم غذايى خود حذف كنيد.

-انتى اكسيدان ها شامل ويتامين هاي C , E و بتاكاروتن از مواد بسيار مهم براى حفاظت از سلول هاى بتا (سلول هاى توليد كننده انسولين) هستند، بنابراين از منابع حاوى اين ويتامين استفاده كنيد. ويتامين C در سبزيجات و ميوه هاي تازه و بيشتر در مركبات( پرتقال، گريپ فروت، انواع ليمو و نارنگي )، كيوي ، انواع توت، گوجه فرنگي، فلفل دلمه اي، هندوانه، طالبي ، توت فرنگي، سيب زميني و سبزيجات برگ سبز موجود هست. بهترين منبع ويتامين E اجيل و روغن هاي گياهي مثل : روغن جوانه گندم ، افتابگردان، بادام، گردو، فندق، ذرت و زيتون هست. بتاكاروتن ( پيش ساز ويتامين A) در ميوه هاى رنگى به خصوص زرد و نارنجى و سبزى هاى سبز تيره وجود دارد؛ مثل سيب زميني شيرين، هويج، اسفناج، كدو حلوايي ، طالبي، زرد الو ، كلم بروكلي، گريپ فروت قرمز.

پس ميوه ها و سبزى هاي خام ( اگر مشكل گوارشى نداريد ) بهتر از انواع پخته انها و انواع پخته بهتر از انواع منجمد و بخارپزى كه بخار ان خارج مى شود يا اب ان دور ريخته مى شود، هست.

– میل کردن ميوه ها با پوست باعث افزايش تدريجى قند خون مى شود. جالب هست بدانيد كه بيشتر ويتامين ها و مواد معدنى در لايه هاى نزديك به پوست ميوه ها قرار دارند، پس ميوه هايى را كه مى شود با پوست خورد با پوست ميل كنيد و مصرف ميوه هاى بسيار شيرين را ممنوع و يا بسيار كاهش دهيد؛ مثل موز، انجير، خربزه، انگور شيرين و… .

– برخى از ادويه ها فعاليت انسولين را تشديد مى كنند. تحقيقات ثابت مى كند كه مصرف دارچين ، ميخك ، زردچوبه (براى پيشگيرى از گرفتگى عروق و الزايمر نيز مفيد هست) و برگ بو، فعاليت انسولين را تا سه برابر افزايش مى دهند كه در بين انها اثر دارچين از بقيه بيشتر هست، طورى كه پاچيدن مقدار كمى دارچين روي غذاهاى شيرين فعاليت انسولين را افزايش داده و مانع از افزايش قند خون مى شود.

– مصرف ۸ – ۷ ليوان اب در روز را به شما توصيه مى كنم.

– غذايى كه آهسته تر هضم مى شود ، قند را اهسته تر وارد خون كرده و ان را خيلي افزايش نمي دهد. غذايى كه به صورت قطعات بزرگتر باشد، خيلى اهسته تر از غذاهاى نرم ( پوره شده) هضم مى شوند. غذاى پخته سريع تر از غذاى خام هضم مى شود و غذايى كه رطوبت داشته باشد، خيلى سريع تر از غذاى خشك ( ذرت بوداده در برابر اب پز ) هضم مى شود.

– با توجه به تاكيد فراوان در مورد كاهش مصرف نمك در اين بيماران ، توصيه مى شود نمكدان را سر سفره نياوريد . برچسب ماده غذايى را از نظر مقدار نمك بخوانيد و براى طعم دهى به غذاها از چاشنى هاى سالم استفاده كنيد. پنيرها را در اب بگذاريد و مصرف مواد غذايى فراورى شده نظير سوسيس و كالباس را بسيار محدود يا حذف كنيد.

– ساير سبزي هاي مفيد براي اين بيماران شامل: مرزه، كلم ، كدو سبز، شلغم و تره هست.

– مصرف ميوه هايى مثل توت فرنگى ( قند ان لوولوز هست و داراى مقدار زيادى اسيد سياليك هست)، خرما ( البته با احتياط )، گلابى ، گيلاس و سيب به خصوص با پوست را فراموش نكنيد.

– سويا ماده غذايى مفيد و موثرى هست كه علاوه بر قند خون، بر چربى هاى خون هم اثر شگفت انگيزى دارد . پس از مصرف ان غافل نشويد.
-سعي كنيد برنامه غذايي خود را به طور منظم تنظيم كنيد. به نحوي كه هر روز در ساعات معيني غذا بخوريد.

– روزانه بين ۴ تا ۵ وعده غذا بخوريد. اما حجم هر وعده را كاهش دهيد.

– حتما قبل از صرف غذا از سالاد بدون سس يا موادغذايي كم كالري مانند كاهو، كرفس و سوپ هاي ساده و كم كالري استفاده كنيد.

-از مصرف اب ميوه در صبح و به صورت ناشتا خودداري كرده و به جاي ان در طول روز از ميوه تازه استفاده كنيد.

– از نوشيدني ها و دسرهاي بدون قند استفاده كنيد.