پرسش: باردار هستم كه دكتر گفته در معرض دیابت بارداری هستم چه غذایی بخورم تا كمك كنه قند خونم پایین بیاد و بتونم كنترلش كنم.

پاسخ: اصولا افراد مبتلا به دیابت بارداری برنامه غذایی مرتبی باید داشته باشند. در طول حاملگی برای پیش گیری از افزایش یا كاهش زیاد قند خون لازم می باشد مرتب قند خون تان را چك كنید و با پزشكتان در تماس باشید. 

اگر در شروع حاملگی وزن مطلوبی داشته اید، انتظار می رود تا پایان بارداری ۷ تا ۱۱ كیلوگرم اضافه وزن پیدا كنید. 

انجام ورزش در طول بارداری

ورزش یكی از اصول اساسی درمان به شمار می اید. همان طور كه می دانید ورزش همراه با برنامه غذایی صحیح، در كنترل قند خون نقش اصلی را دارد. در مورد ورزش كردن در دوران بارداری حتما سوالاتی برایتان مطرح می شود كه در این مورد باید با متخصص و پزشك مربوطه مشورت كنید. ورزش در دوران بارداری به وضعیت سلامت شما كمك خواهد كرد، به طور كلی در دوران بارداری، نباید ورزش های كششی اندام یا در اصطلاح ورزش های كششی سنگین انجام دهید. بهترین ورزش، در دوران بارداری، پیاده روی و شناست.

توصیه های زیر را رعایت كنید.

۱- استفاده از فیبرهاى محلول زمان لازم براى جذب قند خون را افزایش داده و از افزایش ناگهانى قند خون پس از مصرف وعده غذایى جلوگیرى مى كند. منابع غنی از فیبر محلول عبارتند از : سیب ، مركبات مثل پرتقال ، لیمو و گریپ فروت ، توت فرنگی و غلات سبوس دار .

۲- مصرف سیب زمینى ، هویج ، اردهاى سفید و جوانه گندم ارد شده براى شما ممنوع می باشد.

۳- تا جایی كه ممكن می باشد از مصرف كربوهیدرات هاى ساده ( قند ، شكر، شیرینى ، مربا ، ارد سفید ، ژله ، اب نبات و…) پرهیز كنید و بیشتر كربوهیدرات های پیچیده را مصرف كنید ، البته این بدان معنا نیست كه هرگز قند مصرف نكنید بلكه به این دلیل محدود كردن ان توصیه مى شود كه از نظر تغذیه اى فاقد ارزش می باشد . بنابراین سعى كنید كه نه تنها شما، بلكه تمام افراد خانواده شما به حذف ان از رژیم غذایى بیندیشند.

۴- بهترین شكل مصرف نان، استفاده از نان سبوس دار ان می باشد و بهترین گزینه ها استفاده از نان سنگك و نان جو می باشد.

۵- از مصرف چربى زیاد باید پرهیز كنید.

۶- كباب كردن، بخارپز كردن و روش هاى پخت سریع را بر سرخ كردن در روغن ارجحیت بدهید. اب گوشت را بعد از پخت، سرد كنید و چربى سطح انها را گرفته و سپس مصرف نمائید.

۷- میل کردن ماهى ممكن می باشد احتمال ابتلا به دیابت نوع دوم را ۵۰ درصد كاهش دهد، یعنى اشخاصى كه در رژیم غذایى انها ماهى وجود دارد ، حدود ۵۰ درصد كمتر از انهایى كه ماهى نمى خورند احتمال ابتلا به ناراحتى عدم تحمل قند را دارند. 

۸ – پیاز و سیر : پیاز ممكن می باشد با تاثیر بر سوخت و ساز گلوكز در كبد و یا افزایش سطح انسولین و یا بالاخره افزایش اثر كیفى انسولین براى كاهش قند خون مفید باشد .

۹- كلم بروكلى از سبزى هاى بسیار مفید می باشد كه منبع غنى كروم می باشد و به تنظیم قند خون در محدوده مطلوب بسیار كمك مى كند ، حتى در مواردى مصرف كروم نیاز استفاده از قرص ها را برطرف كرده می باشد. جو نیز از نظر كروم غنى می باشد. از دیگر مواد غذایى حاوى كروم مى توان به مغزها ، قارچ خوراكى ، سبوس غلات، ریواس و مخمر اشاره كرد.

۱۰- لبنیات مصرفى شما باید از نوع كم چرب باشد .

۱۱- ویتامین C در سبزیجات و میوه های تازه و بیشتر در مركبات ( پرتقال، گریپ فروت، انواع لیمو و نارنگی )، كیوی ، انواع توت، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای ، هندوانه ، طالبی ، توت فرنگی ، سیب زمینی و سبزیجات برگ سبز موجود می باشد. بهترین منبع ویتامین E اجیل و روغن های گیاهی مثل : روغن جوانه گندم ، افتابگردان، بادام ، گردو ، فندق ، ذرت و زیتون می باشد. بتاكاروتن ( پیش ساز ویتامین A ) در میوه هاى رنگى به خصوص زرد و نارنجى و سبزى هاى سبز تیره وجود دارد؛ مثل سیب زمینی شیرین، هویج ، اسفناج ، كدو حلوایی ، طالبی ، زرد الو ، كلم بروكلی ، گریپ فروت قرمز.

پس میوه ها و سبزى های خام ( اگر مشكل گوارشى ندارید ) بهتر از انواع پخته انها و انواع پخته بهتر از انواع منجمد و بخارپزى كه بخار ان خارج مى شود یا اب ان دور ریخته مى شود، می باشد.

۱۲- میل کردن میوه ها با پوست باعث افزایش تدریجى قند خون مى شود و مصرف میوه هاى بسیار شیرین را ممنوع و یا بسیار كاهش دهید؛ مثل موز ، انجیر ، خربزه، انگور شیرین و… .

۱۳- برخى از ادویه ها فعالیت انسولین را تشدید مى كنند. تحقیقات ثابت مى كند كه مصرف دارچین ، میخك ، زردچوبه (براى پیشگیرى از گرفتگى عروق و الزایمر نیز مفید می باشد) و برگ بو، فعالیت انسولین را تا سه برابر افزایش مى دهند .

۱۴- تخم شنبلیله حاوى ماده ای به اسم کوچک ” گالاكتومانان ” می باشد كه از دیرباز در ایران و سایر كشورهاى مشرق زمین براى كنترل دیابت مورد استفاده قرار می گرفته می باشد. 

۱۵- مصرف ۸-۷ لیوان اب در روز را به شما توصیه مى كنم.

۱۶- به خود عادت دهید كه برچسب تمام مواد غذایى را قبل از مصرف بخوانید. ممكن می باشد تعجب كنید كه بسیارى از غذاهاى حاوى شیرین كننده هاى مصنوعى كم كالرى مثل دسرهاى رژیمى، نوشابه ها و … اغلب دارای نشاسته و سایر قند ها ، چربى ها و پروتئین ها نیز هستند كه این مواد كالرى زیادى دارند و موجب افزایش قند خون مى شوند. همچنین به موضوع كم چربى یا بدون چربى نیز توجه كنید. اغلب به این محصولات موادی به عنوان حجم دهنده افزوده مى شود ، مثل مالتو دكسترین، و پلى دكستروز در محصولاتى مانند ماست بدون قند و بستنى كم چربى ، كه بر میزان قند خون تاثیر دارند.

۱۷- غذایى كه اهسته تر هضم مى شود ، قند را اهسته تر وارد خون كرده و ان را خیلی افزایش نمی دهد. غذایى كه به صورت قطعات بزرگتر باشد، خیلى اهسته تر از غذاهاى نرم ( پوره شده) هضم مى شوند. غذاى پخته سریع تر از غذاى خام هضم مى شود و غذایى كه رطوبت داشته باشد، خیلى سریع تر از غذاى خشك ( ذرت بوداده در برابر اب پز ) هضم مى شود .

۱۸- سعى كنید تخم مرغ مصرفى شما بیشتر از سه عدد در هفته نباشد ، ولی مصرف سفیده تخم مرغ به شرط انكه كاملاً پخته باشد اشكالی ندارد. البته در صورت بروز رنگ زرد در پوست بیماران مبتلا به دیابت ( گزانتوكرومى ) مصرف تخم مرغ را محدود مى كنند.

۱۹- با توجه به تاكید فراوان در مورد كاهش مصرف نمك در این بیماران ، توصیه مى شود نمكدان را سر سفره نیاورید . برچسب ماده غذایى را از نظر مقدار نمك بخوانید و براى طعم دهى به غذاها از چاشنى هاى سالم استفاده كنید. پنیرها را در اب بگذارید و مصرف مواد غذایى فراورى شده نظیر سوسیس و كالباس را بسیار محدود یا حذف كنید.

۲۰- سایر سبزی های مفید برای این بیماران شامل : مرزه ، كلم ، كدو سبز ، شلغم و تره می باشد.

۲۱- مصرف میوه هایى مثل توت فرنگى ( قند ان لوولوز می باشد و داراى مقدار زیادى اسید سیالیك می باشد) ، خرما ( البته با احتیاط )، گلابى ، گیلاس و سیب به خصوص با پوست را فراموش نكنید.

۲۲- سویا ماده غذایى مفید و موثرى می باشد كه علاوه بر قند خون، بر چربى هاى خون هم اثر شگفت انگیزى دارد . پس از مصرف ان غافل نشوید.

۲۳- در حبوبات مصرف عدس براى این بیماران را توصیه مى كنم. ولى در مصرف لوبیا بهتر می باشد كه جانب احتیاط را رعایت كنند.