با وجود انبوه این قوانین تبعیض‌آمیز، بانوان ایرانی طی سالیان گذشته پیشرفتهای تحسین‌برانگیزی داشته‌اند. قریب به نصف نوازندگان ارکستر سمفونی تهران دختران جوان هستند.

دختران نصف بیشتر دانشجویان کشور را تشکیل می‌دهند، طوری که صدای حضرات حاکم نیز درآمده هست. چند سال دیگر بعید نیست که اکثریت مطلق دندانپزشکان سرشناس تهران زن باشند.

بخش مهمی از استادان دانشگاه زن هستند. در عرصه ورزش هر روزنه‌ای که برای بانوان باز می‌شود و اجازه حضور پیدا می‌کنند بلافاصله می‌درخشند. دهها مثال در این خصوص می‌توان زد. هر جا که مستقیماً پای حکومت در میان نیست و یا حضرات حساسیت زیادی نشان نمی‌دهند و تصمیم‌گیر اصلی خود مردم هستند، بانوان سنگ تمام می‌گذارند.

بعضی تبعیض‌ها جلوی چشم ماست. اینکه بانوان نصف مردان ارث می‌برند و یا دیه آنها به اندازه بیضه چپ مردان هست، همیشه در سطح جامعه مطرح بوده هست. چون با مسئله وراثت همیشه درگیر هستیم. اما بعضی تبعیض‌ها خیلی سر و صدا نمی‌کند. چون اجرای آن با حکومت نیست، با مردان جامعه هست. بخش مهمی از مردان مدرن جامعه نه تنها پشیزی برای این قوانین ارزش قائل نیستند، بلکه اجازه نداده‌اند که چنین معضلی خود را نشان بدهد.

میلیونها زن ایرانی همه ساله به خارج از کشور می‌روند. اما قبل از اینکه خانم نیلوفر اردلان عضو تیم فوتبال بانوان مسئله اجاره شوهر خود را مطرح نکرده بود، گوئی چنین معضلی وجود نداشت. اگر مرد ایرانی بخواهد از چنین حقوق لاحقی که قانون در اختیار او قرار داده استفاده بکند، با کمال تاسف دست او باز هست. اما نه تنها چنین نمی‌کند، بلکه شرافتمندانه همدل و یار و یاور پیشرفت بانوان هم هست.

می‌دانیم که مسائل مادی بحث بسیار پیچیده‌ای هست. در زمان جنگ کسانی داوطلبانه به مناطقی از جبهه می‌رفتند که احتمال کشته شدن آنها زیاد بود. اما بعضی از همین آدمها وقتی اموالشان به خطر می افتاد بیشتر محافظه‌کاری به خرج می‌دادند. بشر همین هست. خیلی وقتها مالش را به جانش هم ترجیح می‌دهد. با همه اینها کم نیستند برادرانی که داوطلبانه با خواهر خود مال پدری و یا مادری را مساوی تقسیم می‌کنند. چه بسیارند پدرانی که وقتی در قید حیات هستند مسئله حقوقی تساوی دختر و پسر خود را حل می‌کنند.

در خصوص مسئله خانم نیلوفر اردلان هم نمی‌خواهم بدون دلیل و اطلاع نظر بدهم. بدیهی هست که کرامت نیلوفر با چنین تصمیمی پایمال شده هست، اما سخت باور دارم که مسئله سویه دیگری هم دارد. در جامعه‌ای با قوانین مردسالار اگر مساعدت و یاری صمیمیانه شوهر نیلوفر نبود، او به این راحتی نمی‌توانست هم بچه‌دار شود و هم در این سطح به فوتبال ادامه بدهد.

 فراموش نکنیم که فرزند ایشان قرار هست امسال به مدرسه برود. اینجا قوانین مدنی فرانسه حاکم نیست. مردی که بخواهد جلوی پیشرفت همسر خود را آن هم در زمینه ورزش بگیرد، متاسفانه به اندازه کافی اختیارات دارد. چطور و با چه انگیزه‌ای چنین شوهری به یک باره چنین تصمیمی گرفته و سر زبانها افتاده سوال بزرگی هست.

محمد بابایی