پرسش: من ۷ ماه باردار هستم و جدیداً كه ازمایش قند خون داده ام گفتند ۱۴۶ قند شما می باشد كه از قند معمولی ۱۶ تا بالا می باشد .لطفا” راهنمایی كنید كه چیكار كنم كه قندم پایین بیاید و به نظر شما خطرناك هم می باشد؟ 

پاسخ :با سلام و احترام

پاسخ: بهتر هست با پزشك خود مشورت كنید، اگر دیابت بارداری تشخیص داده شود، توصیه های زیر مفید خواهد بود. تغذیه درمانی برای دیابت بارداری، عمدتاً شامل یك برنامه ی غذایی با كربوهیدرات كنترل شده هست، كه تغذیه ی مناسب برای سلامت مادر و جنین، انرژی كافی برای افزایش وزن مناسب دوران بارداری، دستیابی و حفظ قند خون طبیعی را فراهم كرده و مانع از ایجاد كتوز می شود.

پیشنهاد های تغذیه ای ویژه، بر اساس بررسی فردی و ثبت های قند خون تعیین و اصلاح می شوند. پایش میزان قند خون، كتون حالت ناشتا، اشتها و افزایش وزن می‌تواند به طراحی یك برنامه ی غذایی مناسب فردی و تنظیم برنامه ی غذایی در دوران بارداری كمك كند.

برای دیابت بارداری دستور العمل های تغذیه ای ویژه وجود دارد. همه ی خواهران مبتلا باید پس از تشخیص دیابت، تغذیه درمانی را اغاز كنند. پایش ثبت های غذایی و قند خون، راهنمای تغذیه درمانی بوده و لزوم انسولین درمانی را تعیین می‌كند. انسولین درمانی در دو صورت افزوده می‌شود: اگر هدف های قند خون در مدت یك تا دو هفته‌، برای دو بار یا بیشتر، از دامنه ی مورد نظر فراتر رود (بی ان كه ثبت های غذایی تغییر دادن ویژه ای را نشان دهد) یا اگر، به علت بی توجهی بیمار به تغذیه درمانی، میزان قند خون همواره بالا باشد.

افزایش یافتن یا نیافتن وزن و ازمایش كتون،‏ در تعیین این كه، ایا خواهران باردار برای پرهیز از انسولین درمانی، كم‌تر می‌خورند یا نه، سودمند هست.

كربوهیدرات ها را باید در سه وعده ی غذایی كوچك تا متوسط و دو تا چهار میان وعده پخش كرد. همه ی خواهران دست كم به ۱۷۵ گرم كربوهیدرات در روز نیاز دارند. معمولاً، به میان وعده‌ی عصر، برای جلوگیری از بروز سریع كتوز شبانه نیاز هست. به علت افزایش میزان هورمون رشد و كورتیزول در صبح، كربوهیدرات در صبحانه نسبت به دیگر وعده‌ها به خوبی تحمل نمی‏‌‏شود. برای رفع این مساله، ممكن هست در برنامه ی غذایی اغازین، تنها ۳۰ گرم كربوهیدرات برای صبحانه در نظر گرفته شود. برای رفع گرسنگی، می‌توان غذاهای پروتئینی را به رژیم غذایی افزود. زیرا، این غذاها بر میزان قند خون اثری ندارند.

با وجود این كه، محدودیت كالری باید با احتیاط باشد، اما در خواهران چاق مبتلا به دیابت بارداری، یك محدودیت كالری ۳۰ درصدی (دریافت در حدود ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ كیلو كالری در روز) می‌تواند‏‌‏ هیپرگلیسمی‏ را (بدون ایجاد كتونمی) كاهش داده و از میزان افزایش وزن این خواهران بكاهد. دریافت كمتر از این مقدار، پیشنهاد نمی‏‌‏شود. الگوی افزایش وزن دوران بارداری برای خواهران مبتلا به دیابت بارداری، باید همانند خواهران غیر دیابتی باشد. برای خواهران مبتلا به دیابت بارداری، كه دچار اضافه وزن و چاقی هستند، كاهش وزن پیشنهاد نمی شود. اما، ممكن هست محدود كردن متوسط انرژی و كربوهیدرات مناسب باشد.

ورزش نیز، ممكن هست در غلبه بر مقاومت محیطی به انسولین و كنترل ‏‌‏هیپرگلیسمی ‏‌‏پس از صرف غذا سودمند بوده و برای بهبود قند خون مادر، به تغذیه درمانی افزوده شود. شكل ایده ال ورزش مشخص نیست، اما غالباً، یك پیاده روی تند پس از صرف وعده‌های غذایی پیشنهاد می‌شود.

توصیه می شود خواهران مبتلا به دیابت بارداری حتما شیردهی داشته باشند. زیرا، ممكن هست حتی یك دوره ی كوتاه شیردهی خطر ابتلا به دیابت را در اینده كاهش دهد.

برای جلوگیری از افت قند خون رژیم غذایی شما در دوران مصرف انسولین باید همراه با میان وعده غذایی باشد (هر ۱۰ گرم كربوهیدرات مصرفی، حدود ۱ واحد انسولین را پوشش می دهد). در این زمینه حتما با پزشك خود نیز مشورت كنید. هر لحظه كه احساس سرگیجه یا ضعف پیدا كردید یا اگر میزان قند خون به كمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر رسید، ۱۵ گرم كربوهیدرات دریافت كنید، كه معادل هست با:

سه قرص گلوكز

اب میوه یا نوشیدنی شیرین، نصف لیوان 

كراكر شور، شش عدد

قند یا عسل، یك قاشق غذا خوری

• ۱۵دقیقه صبر كنید و دوباره ازمایش كنید. اگر میزان قند خون باز هم كمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر بود، با ۱۵ گرم كربوهیدرات دیگر، درمان را تكرار كنید. 

• تكرار ازمایش و درمان را تا زمانی ادامه دهید، كه میزان قند خون به دامنه ی طبیعی برگردد. 

• زمان باقیمانده تا وعده یا میان وعده ی غذایی بعدی را براورد كنید، تا نیاز به دریافت غذای اضافی تعیین شود. اگر بیشتر از یك ساعت تا وعده ی غذایی بعدی زمان بود، ۶۰ دقیقه پس از درمان ازمایش را تكرار كنید، تا لزوم دریافت كربوهیدرات اضافی مشخص شود.

دستور العمل هایی برای پیشگیری از علایم‏‌‏ افت قند خون

۱- میل کردن وعده‏‌‏های غذایی كوچك و میان وعده‌ (در بین وعده های غذایی و به هنگام خواب). میل کردن پنج تا شش وعده ی غذایی كوچك به جای دو تا سه وعده ی غذایی بزرگ، موجب ثبات در ازاد سازی گلوكز به جریان خون می‌شود. 

۲- پخش كردن غذاهای كربوهیدراتی در طول روز. میل کردن مقادیر زیاد كربوهیدرات در یك زمان، موجب بالارفتن میزان قند خون و تحریك ازاد سازی مقادیر بالای انسولین می‌شود، كه می‌تواند موجب افت میزان قند خون گردد. بیشتر افراد می‌توانند دو تا چهار سروینگ از غذاهای كربوهیدراتی را در هر وعده ی غذایی و یك تا دو سروینگ را در هر میان وعده بخورند. افزون بر این، اگر كربوهیدرات از رژیم غذایی حذف شود، بدن توانایی خود را برای به كار بردن مناسب كربوهیدرات از دست می‏‌‏دهد و بنابراین توصیه نمی شود. غذاهای كربوهیدراتی، عبارت هستند از: نشاسته‌ها، میوه‌ها، ابمیوه ها، شیر، ماست و غذاهای دارای قند. 

۳- پرهیز از غذاهای دارای مقادیر بالای كربوهیدرات. این غذاها، عبارت هستند از: نوشیدنی‏‌‏های بی الكل معمولی، شربت‌ها، اب نبات، ماست‌های میوه‌ای معمولی، شیرینی پای و كیك‌ها. 

پرهیز از نوشیدنی‏‌‏ها و غذاهای دارای كافئین. كافئین می‌تواند موجب ایجاد علایم همانند ‏‌‏هیپوگلیسمی و بدتر شدن حال فرد شود.