جفت یا‌‌ همان بند ناف عضوی منحنی هست که در دوران بارداری به جنین در حال رشد خون و اکسیژن می‌رساند. در یک بارداری طبیعی جفت در نیمه بالایی رحم و دور از دهانه رحم قرار دارد، اما در موارد نادر جفت به نیمه پایینی رحم می‌آید که اگر چنین اتفاقی بیفتد ممکن هست جفت تمام سرویکس یا دهانه رحم را بپوشاند. به این حالت «جفت پایین»، «پلاسنتا پریویا» یا «جفت سر راهی» گفته می‌شود.

علائم
با وجود آن‌که در برخی خانم‌های باردار پلاسنتا پریویا نشانه‌ای ندارد اما به طور کلی نشانه‌هایی برای جفت پایین رحم می توان برشمرد:

• خونریزی ناگهانی و بدون درد واژینال که می‌تواند خفیف یا شدید باشد. این خون معمولا قرمز روشن هست.
• علائم زایمان زودرس: انقباضات منظم و درد در منطقه پایین شکم و پشت

بنابراین اگر در سه ماهه اول یا دوم چنین علائمی داشتید هرچه سریع‌تر پزشک متخصص خواهران را در جریان بگذارید.

علت و پیشگیری
متخصصان هنوز درباره علت ایجاد جفت پایین در دوران بارداری مطمئن نیستند اما مواردی مشخص شده که می‌تواند خانم باردار را در معرض پلاسنتا پریویا قرار دهد. برخی از این عوامل خطر را می‌توان کنترل کرد و برخی قابل کنترل نیست. عوامل گوناگون عبارتند از:

• استعمال سیگار و دخانیات در دوران بارداری
• سابقه سزارین
• سابقه ۵ یا (بیشتر) بارداری
• سن بالای ۳۵ سال مادر
• سابقه داشتن پلاسنتا پریویا
• سابقه جراحی‌هایی که دیواره رحم را عوض داده باشد، مثلا جراحی رحم، کورتاژ، میومکتومی (برای برداشتن تومورهای رحم) و…

اگر پزشک متخصص خواهران قبل از هفته ۲۰ بارداری پلاسنتا پریویا را درباره شما تشخیص دهد احتمال این‌که مشکلی پیش نیاید، زیاد هست. در حدود ۹۰ درصد مواردی که قبل از هفته بیستم بارداری تشخیص داده شوند خود به خود تا پایان بارداری بهبود پیدا می‌کنند  چرا که جفت به موازات رشد جنین رشد می‌کند و می‌تواند تغییراتی داشته باشد و هنگام وضع حمل دهانه رحم را نپوشاند.

تشخیص
در بیشتر موارد جفت پایین رحمی در سه ماهه دوم آن هم در معاینات سونوگرافی تشخیص داده می‌شود. گاهی هم خانم باردار دچار خونریزی می‌شود و به همین دلیل پزشک به طور اورژانسی برایش سونوگرافی تجویز می‌کند و پلاسنتا پریویا تشخیص داده می‌شود. برخی خانم‌ها اولین بار زمانی از پایین بودن جفت اطلاع پیدا می‌کنند که هنگام زایمان دچار خونریزی می‌شوند.

درمان
نوع درمان بستگی به چند مورد دارد:
۱. میزان خونریزی
۲. شدت اثری که پایین بودن جفت بر سلامت شما و جنین دارد.
۳. تا زمان زایمان‌تان چقدر وقتی باقی هست.
در چنین مواردی درمان اول استراحت مطلق و تجویز داروهایی برای آرامش بخشیدن به رحم هست تا جفت فرصت کند به جای اصلی خود در بالای رحم برگردد.

یادتان باشد اگر پلاسنتا پریویا درباره شما تشخیص داده شده و خونریزی ندارید به هیچ وجه در دوران بارداری مقاربت، معاینه واژینال یا هر گونه نزدیکی به واژن نداشته باشید و از انجام کارهای سنگین بپرهیزید.

اگر پلاسنتا پریویای شما خونریزی دارد به نظر برسد لازم باشد در بیمارستان بستری شوید.

در مواردی که جنین بزرگ یا خونریزی شدید هست و خطر سلامت شما و فرزندتان را تهدید می‌کند، پزشک متخصص احتمالا دستور سزارین می‌دهد.

تا زمانی که جفت سر راهی دارید باید از بلند کردن اجسام سنگین، هر گونه فشار، استرس یا هر آنچه سبب تحریک انقباضات رحمی شود، پرهیز کنید. در غیر این صورت اگر رحم انقباض پیدا کند از زیر جفت جمع می‌شود و خونریزی می‌کند که بسیار خطرناک هست.