پونه چه خواص و فوایدی دارد و چه تاثیرات مفیدی روی بدن انسان می تواند بگذارد نظر متخحصصین طب سنتی در این زمینه چیست و چگونه می توان از آن استفاده کرد پونه چه مصارفی دارد و برای درمان چه مشکلاتی می توان از آن استفاده کرد

پونه گیاهی می باشد علفی و بوته‌ای به ارتفاع تا ۶۰ سانتی‌متر که به صورت خودرو در بسیاری از دشت‌ها و اطراف جریان‌های آب می‌روید.

دکتر محمد حسین صالحی سورمقی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نوشت:

اسم علمی: Mentha pulegium
اسم عمومی: European pennyroyal
اسم انگلیسی: European pennyroyal
پونه گیاهی می باشد علفی و بوته‌ای به ارتفاع تا ۶۰ سانتی‌متر که به صورت خودرو در بسیاری از دشت‌ها و اطراف جریان‌های آب می‌روید. برگ‌ها بیضی‌شکل و نوک‌تیز و اکثراً دارای دندانه‌های کوچک و منظم هستند. از کلیه‌ی قسمت‌های گیاه و به‌خصوص برگ‌ها بوی بسیار قوی و نافذی به مشام می‌رسد. گل‌ها به صورت مجتمع در کنار برگ‌ها و اکثراً در قسمت‌های بالای محور ساقه قرار می‌گیرند که به رنگ بنفش و گاهی گلی کمرنگ می‌باشند. پونه گونه‌های مختلفی دارد که به اسم‌های گوناگون معروفند. یکی از این گونه‌ها به اسم ویلوزا، پوشیده از کرک‌های فراوان ودارای بوی تندی می باشد؛ به همین دلیل آن را برای استفاده پرورش می‌دهند. قسمت‌ هوایی پونه و به‌خصوص برگ‌ها مورد استفاده می‌باشند. پونه در بسیاری از نقاط ایران ‌خصوصاً نواحی شمالی می‌روید و گونه‌‌ای از آن به اسم خالواش در گیلان معروف می باشد که بوی معطر و مطبوعی دارد و به صورت سبزی خوراکی و یا اشکال دیگر مصرف می‌شود.

ترکیبات مهم:
پونه حاوی ۱ تا ۲ درصد اسانس مایل به زرد و یا سبز می باشد. پولگون موجود در اسانس برگ آن از ۹ درصد در نوع برزیلی تا ۳۰ درصد در انواع آمریکایی وجود دارد. میزان پولگون گونه‌های اروپایی از ۹۰ تا ۹۴ درصد می‌باشد. موادی که به طور طبیعی در اسانس پونه وجود دارند و یا خودبخود اکسیده می‌شوند، عبارتند از: آلفاپی‌نن، بتاپی‌نن، لیمونن، ۳- اکتانول. ۳- اکنانول، پاراسیمن، ۳- اکتیل استات، منتون، ایزومنتون، پولگون، ایزوپولگون، پی‌پریتون، سیس و ترانس پولگون اکساید و کاریوفیلن. ترکیبات مهم دیگر گیاه شامل اسیدلوریک اسیدمیریستیک، اسید پالمیتیک، سالی سیل‌آلدهید، دیوسزمین و هسپریدین می باشد. دانه‌های خشک پونه حاوی تا ۲۵ درصد پروتئین، ۲۷ درصد چربی، ۱۱ درصد خاکستر، ۹/۰ درصد کلسیم، ۵/۰ درصد سدیم و تا ۵/۱ درصد پتاسیم می‌باشند.

داروشناختی و اثرات مهم:
برگ‌های پونه برای ایجاد طعم و مزه، درست کردن چای و به عنوان ادویه استفاده می‌شوند. اسانس پونه دارای طعم تلخ و احساس سردی می باشد.بوی پونه کمی شبیه بوی سیترونل می باشد و از آن در صابون‌های معطر استفاده می‌شود. اسانس پونه در حشره‌کش‌ها به کار می‌رود. همچنین، از آن به صورت پودر برای پاشیدن بدین منظور استفاده می‌شود. اسانس پونه یکی از منابع تولید طبیعی منتول می‌باشد. یکی از محصولات پونه عرق طبی آن می باشد.در زمان قدیم پونه را در اتاق افرادی که تشنج داشتند آویزان می‌کردند و معتقد بودند که تأثیر آن بیشتر از گیاه گل سرخ می باشد. همچنین، آن را برای بهبود سردرد و گیجی به دور سر می‌بستند. چای پونه را نیز برای رفع سرماخوردگی، سرفه و مشکلات قاعدگی مصرف می‌کردند. در هر صورت، پونه باید با دقت مصرف شود، زیرا مصرف بیش از حد آن باعث مسمومیت می‌گردد. در آمریکا برگ در اروپا از آن به عنوان ضدعفونی‌کننده، ضد نفخ، صفراآور، معرق، هضم‌کننده، قاعده‌آور، ضد سرفه و محرک استفاده می‌شود.

سمیت و عوارض جانبی:
مصرف خوراکی در حد یک قاشق چایخوری اسانس پونه می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد. به طور مثال در گزارشی از ۱۹۷۸ کلرادوی آمریکا آمده می باشد: مصرف خوراکی اسانس پونه برای سقط جنین باعث مرگ زن جوانی شد. مصرف در حد دارویی اسانس و یا فرآورده‌های پونه عارضه جانبی ندارد.آمار دیگر نشان می‌دهد که مصرف خوراکی ۲ قاشق چایخوری اسانس پونه یک مادر ۱۸ ساله را به مرگ کشانده می باشد. حتی نصف قاشق چایخوری اسانس پونه می‌تواند باعث تشنج و کما شود.

مهم‌ترین اثرات گزارش‌شده:
ضد درد، ضد چسبندگی پلاکت‌ها، بی‌حس‌کننده، ضد باکتری، ضد سرطان، ضد ادم، ضد التهاب، آنتی اکسیدان، ضد روماتیسم، ضد اسپاسم، ضد ویروس، قابض، ضد نفخ، دپرسانت، ضد احتقان، معرق، ادرارآور، قاعده‌آور، قارچ‌کش، مسکن، مقوی معده، شل‌کننده‌ی عضلات و مهارکننده‌ی سیکلواکسیژناژ.

زندگی آنلاین