وظیفه والدین در برابر انتظارات و خواسته های زیاده از حد و غیرمنطقی اطفال چه باید کرد و راههای مقابله و کنترل این خواسته ها چیست؟نظر روانشناسان در این مورد چیست و برآورده کردن همه خواسته های اطفال امری درست هست؟

حضور در هم تنیده افراد یک خانواده در کنار یکدیگر گاهی انتظاراتی را رقم می زند که فراتر از حد توان فرد هست. این انتظارات غیر واقعی و غیر منطقی گاهی چنان فضای خانه را تحت تاثیر قرار می دهد که حضور در این فضای پرتنش را برای هر کدام از اعضای خانواده سخت می کند.

دکتر پروین ناظمی مشاور خانوده و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه همه انسان ها ممکن هست انتظارات نابجایی از دیگران داشته باشند، گفت: حتی گاهی در مراجعاتی که به من می شود شاهد انتظارات غیر واقعی افراد هستم که به طور مثال انتظار دارند در یک جلسه درمان شوند. در حالی که چنین انتظاری فراتر از زمان یک جلسه مشاوره هست.

وی ارتباطات تنگاتنگ و مسوولیت اعضای یک خانوده در قبال یکدیگر را یکی از دلایل شکل گیری انتظارات غیرمنطقی ذکر کرد و افزود: گاهی منشا این خواسته های غیرمنطقی مشکلات و کمبودهای ماست. به فرض در خانواده ای همسر، عاطفه و محبت خود را به صورت منطقی و متعادل ابراز می کند اما طرف مقابل بر پایه کمبودها و نیازهای زیاده از حد خود، انتظاری بیش از این ابراز محبت دارد و همین موضوع سبب ایجاد تنش در خانه می شود.

ناظمی در پاسخ به این سوال که چگونه باید این انتظارات را شناهت و به صورت منطقی به آن پاسخ داد، خاطرنشان کرد: هر فردی باید خواسته های خود را بشناسد و آنها را بر اساس واقعیات موجود و توان فرد مقابل تنظیم کند. ما به افراد توصیه می کنیم پیش از ازدواج خواسته های خود را شناسایی کنند و بر روی کاغذ بنویسند تا ببینند که طرف مقابل امکان برآورده کردن آن را دارد. اگر درآمد فردی یک میلیون تومان در ماه هست قطعا انتاظر پرداخت اجراه ماهیانه یک میلیون و دویست هزار تومان در ماه از او غیر منطقی هست و یا انتظار ادبیات عالی از فرزندی که هوش ریاضی بالایی دارد چندان منطقی نیست.

از فردی که با الگوی زور و خشونت بزرگ شده نمی توان انتظار محبت داشت

وی گفتگو درباره انتظاراتمان از یکدیگر و در عین حال صداقت داشتن را به اعضای خانوده توصیه کرد و افزود: گاهی فرد به دلیلی الگوهای تربیتی که در گذشته داشته و یا به هر دلیل دیگر نمی خواهد انتظارات طرف مقابل را برآورده کند. از فردی که با الگوی زور و خشونت بزرگ شده نمی توان انتظار محبت داشت. باید دید با چه کسی طرف هستیم و دیدگاه و چارچوب نگرشی، احساسات و عواطف این فرد چقدر سالم هست. این کار نیاز به زمان و البته گفتگو درباره انتظارات دارد. اگر نمی توانیم انتظاری را برآورده کنیم باید با صداقت در این باره صحبت کنیم و این موضوع را با فرد مقابل در میان بگذاریم.

این مشاور خانواده با بیان اینکه مقایسه کردن فرد با سایرین اجازه اثرگذاری اقدامات و تغییر دادن رفتار را به فرد نمی دهد، تصریح کرد: تاثیرگذاری و تاثیرپذیری برای تغییر دادن رفتار مستلزم شرایطی هست که بدون احراز آن این تغییر دادن رفتار میسر نمی شود.

احترام به حریم شخصی در سایه اطمینان دوطرفه

وی با اشاره به لزوم احترام به استقلال نسبی طرفین در زندگی زناشویی، اضافه کرد: این موضوع به معنای حفظ و احترام به استقلالی نیست که نقاط مشترک دو طرف را تضعیف می کند. بلکه در یک زندگی مبتنی بر اطمینان هست که احترام به حریم شخصی معنا می یابد. زمانی که دو طرف به هم اطمینان دارند ناراحتی ای از اینکه همسری از محتویات گوشی همراه طرف دیگر مطلع شود ایجاد نخواهد شد. اما اینکه فردی دارای زندگی دومی در دنیای مجازی باشد و یا با داشتن زندگی مشترک برای همکار یا دوست اجتماعی خود از نظر عاطفی و احساسی زمان بگذارد در هیچ جای دنیا پذیرفته شده نیست.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه وقتی یکی از طرفین رفتاری داشته که باعث شک و بدبینی همسر خود شده باید با رفتارهای اعتمادساز در صدد رفع این مشکل برآید، اظهار داشت: این روزها مد شده که با ژست های روشنفکری دوستان و کسانی را که با آنها ارتباط داریم با نامهایی مانند دوست اجتماعی، فقط دوست و یا دوست معمولی می نامیم. موضوعی که به هیچ وجه در یک زندگی زناشویی قابل پذیرش نیست. هر رابطه ای حد و حدودی دارد و باید این حدود مشخص باشد. زمان گذاشتن یک فرد متاهل برای کسی که او دوست اجتماعی می نامیم یک اقدام غیرمنطقی هست و نه متمدنانه. در بسیاری از کشورها یک همکار مرد به هیچ وجه به خود اجازه نمی دهد اس ام اسی بر روی گوشی همکار زن خود بفرستد زیرا این تصور وجود دارد که ممکن هست باعث اختلال در زندگی زناشویی او شود.

انتظارات بیش از حد فرزندان بازتاب اقدامات والدین

مگر برای من چه کرده اید؟ این جمله می تواند کابوس زندگی بسیاری از والدین باشد که از عهده برآورده کردن انتظارات فرزندان امروزی خود بر نمی آیند. انتظاراتی که به گفته دکتر ناظمی ممکن است در مواردی بازتابی از اقدامات والدین در گذشته باشد.

وی با بیان اینکه در بسیاری از موارد فرزندان بر اساس آنچه والدین ارائه کردند از آنها انتظار دارند، گفت: زمانی که قولی می دهیم باید بر اساس امکانات و توانمان برای عمل کردن به آن قول باشد. در واقع انتظاری که ایجاد می کنیم باید بر اساس توانمان باشد.

این روانشناس با تاکید بر آموختن صبر به فرزندان برای رسیدن به خواسته هایشان، افزود: کودکان باید یاد بگیرند که برای رسیدن به خواسته هایشان باید صبر کنند و رفتار صحیحی داشته باشند. این آموزش در بزرگسالی نیز به آنها کمک می کند که انتظارات بیش از حد از اطرافیان خود نداشته باشند و پایه رفتارهای صحیح آنها در زندگی خواهد شد.