پرسش: من ماه هشتم بارداری هستم و بزاق زیاد دهان باعث استفراغ و حالت تهوع شده و متاسفانه هیچ چیز هم این حالت را برطرف نمی كند. آیا میوه یا گیاهی هست كه بدون ضرر به جنین بزاقم را كم كند؟

پاسخ: به افزایش ترشح بزاق در بارداری پیتالیسم (ptyalism) یا سیالوره sialorrhea گفته می شود كه در اثر مصرف مواد حاوی نشاسته تحریك می شود.

بعضی از خانم ها ممكن هست بزاقشان در حدی زیاد شود كه مجبور شوند اب دهان را در لیوان یا دستمال خالی كنند. این حالت در خـانم هایی كه دچار استـفراغ های شـدید دوران بارداری یا hyperemesis gravidarum هستند، شایعتر هست.

كارشناسان بدرستی نمی دانند كه علت افزایش ترشح بزاق در اوائل بارداری چیست ولی ممكن هست تغییرات هورمونی یكی از علل ان باشد. ممكن هست تهوع باعث شود كه بعضی از خانم ها نتوانند عمل بلع را براحتی انجام دهند كه در نتیجه موجب افزایش بزاق خواهد شد. بطور طبیعی غدد بزاقی درحدود یك لیتر بزاق در روز ترشح می كنند ولی بعلت انجام عمل ناخوداگاهِ بلع بطور مداوم، ما متوجه ان نمی شویم. بنابراین اگر میزان بزاق بطور ناگهانی زیاد شود، ممكن هست دلیل ان افزایش ترشح و یا كاهش بلع و یا تركیبی از هر دو باشد.

ممكن هست افزایش ترشح بزاق به سوزش سردل كه در دوران بارداری علامتی شایع هست نیز مربوط باشد. از انجائیكه محتویات معده اسیدی هست، ورود ان بداخل مری باعث تحریك گیرنده های اسید موجود در مری می شود كه خود غدد بزاقی را تحریك می كند. بزاق حاوی مقادیر زیادی بیكربنات هست و قلیائ هست. بزاق با هر نوبت عمل بلع، جدار مری را شستشو میدهد و به خنثی شدن اسید معده كمك می كند. این دلیل ممكن هست توجیه كننده علت افزایش ترشح بزاق در خانم هایی كه دچار استفراغ بارداری هستند نیز باشد.

ممكن هست افزایش ترشح بزاق تا حدی ناراحت كننده باشد اما بزاق دارای عملكردهای مهم دیگری نیز هست كه مرطوب نگه داشتن محیط دهان، تولید انزیم های كمك كننده به هضم، و وجود پروتئین های دارای خواص ضد ویروسی، ضد قارچی و ضد باكتریائی برای محافظت از دهان و دندان ها از ان جمله اند.

درمان قاطعی ندارد اما كاهش مصرف كربوهیدارتها ( موادی حاوی قند ) می تواند در برطرف شدن ان كمك كننده باشد. مشكل فوق غالبا خودبخود بهبود می یابد. به غیر از درمان تهوع، استفراغ یا سوزش سردل، درمان دیگری برای افزایش ترشح بزاق وجود ندارد. با اینحال در بعضی از خانم ها روش های زیر سودمند بوده هست:

چندین نوبت در روز دندانها را مسواك بزنید و از دهانشویه استفاده كنید.

مقدار دفعات صرف غذا را بیشتر و حجم هر وعده را كمتر كنید.

اب بیشتری بنوشید. یك شیشة اب كنار دست خود بگذارید و مكرراً جرعه ای كوچك بنوشید.

اب نبات سفت بمكید یا ادامس بدون قند بجوید. این عمل از میزان ترشح بزاق نمی كاهد ولی بلع ان را اسانتر می سازد. از مصرف ادامس و اب نبات های ترش خودداری كنید زیرا ترشح بزاق را افزایش میدهد.

در اغلب موارد باید بزاق اضافی را بلع نمود ولی اگر حجم بزاق خیلی زیاد باشد و بلع ان حالت تهوع را افزایش دهد میتوان ان را درون یك دستمال یا یك لیوان ریخت كه در اینصورت باید برای پیشگیری از كاهش اب بدن مصرف اب را افزایش داد. در بسیاری از خانم ها، این مشكلِ بی خطر ولی ناراحت كننده- و در موارد بسیار شدید، استرس زا- با فروكش كردن حالت تهوع در پایان سه ماهة اول از بین می رود و یا بسیار كاهش می یابد. با اینحال افزایش ترشح بزاق نیز مانند استفراغ بارداری ممكن هست در تعداد كمی از خانم ها تا پایان دوران بارداری باقی بماند.