اختلالات روحی بعد از زایمان، مشکلات نسبتا شایعی هستند که به ۳ شکل غم و اندوه، افسردگی و جنون دیده می شوند.

غم و اندوه پس از زایمان:
اکثر بانوان، بعد از زایمان دچار نوعی ناراحتی و اندوه می شوند که با ضعف و بی حالی، غمگینی، بی خوابی، بی قراری، تحریک پذیری و نوسانات خلق و خو همراه هست. افسردگی گذرا یا “دلتنگی پس از زایمان” به احتمال زیاد نتیجه عواملی هست که به شایع ترین آن ها اشاره می کنیم:

۱٫مادر در مورد کم شدن جذابیت خود نگران هست.
۲٫مادر در مورد توانایی های خود برای مراقبت از نوزاد بعد از ترک بیمارستان اضطراب دارد.
۳٫فشار روانی که به دنبال ترس و هیجان ناشی از حاملگی و زایمان در بانوان به وجود می آید.
۴٫مادر به دلیل بروز ناراحتی ها و دردهای اوایل دوران نفاس احساس ناامیدی و افسردگی می کند.
۵٫مادر به دلیل کم خوابی در مدت دردهای قبل از زایمان و دوره بعد از زایمان در بیمارستان دچار خستگی شده هست.

این پدیده یک پورتال یک طبیعی در برابر تولد کودک می باشد و ۲ تا ۳ روز بعد از تولد آغاز شده و حدود ۱۰ تا ۱۴ روز باقی می ماند. برای رفع آن اطرافیان و به خصوص همسر باید از لحاظ روحی، مادر را حمایت کنند.

افسردگی پس از زایمان:
بیشتر مادران بعد از زایمان کمی حساس تر و بداخلاق می شوند، که حداکثر دو هفته بیشتر ادامه پیدا نمی کند. احتمال دارد شما هم به این حالت دچار شوید. در این شرایط زیاد گریه می کنید، همیشه نگران و مضطرب هستید و خواب و خوراکتان به هم می ریزد.در این مواقع کمی استراحت کنید، از همسرتان بخواهید مدتی نگهداری از بچه را به عهده بگیرد تا شما فرصت پیدا کنید بیشتر به خودتان برسید.

اگر تغییر دادن احساسات شما بعد از ۲ هفته برطرف نشد، ممکن هست به افسردگی بعد از زایمان مبتلا شده باشید. نیمی از زنانی که بعد از زایمان دچار حمله افسردگی می شوند، قبل از زایمان نیز علائم و نشانه های افسردگی را داشته اند. در این گونه موارد باید مشاوره روانپزشکی انجام شود . ممکن هست بعد از زایمان، احساس و افکارتان مثل گذشته نباشد و آرامش قبل را نداشته باشید. خیلی زود شادی شما از به دنیا آوردن یک موجود کوچک دوست داشتنی جای خود را به مسئولیت های ریز و درشتی میدهد که از این به بعد بر عهده شماست. این حالت ها تا حدی طبیعی می باشد. با این حال اگر از حد بگذرد، باید آن را جدی بگیرید.

علائم:
اگر خوابتان به هم
خورده، زود رنج و حساس شده اید، مدتی هست غمگین و بی حوصله هستید و با
کوچکترین مسئله ای به گریه می افتید و تمام روز را گریه می کنید، انگیزه
انجام هیچ کاری را ندارید، اشتهایتان به هم خورده، همیشه مضطربید، زود خسته
میشوید، تمایل چندانی به ارتباط جنسی ندارید، تمرکز حواستان را تا حدی از
دست داده اید و تپش قلب، سردرد و سرگیجه راحتتان نمی گذارد، باید به پزشک
مراجعه کنید. پزشک شما خیلی خوب تشخیص می دهد که شما افسرده شده اید یا نه.
با انجام این کار اگر در معرض افسردگی بعد از زایمان باشید، خیلی زود
تشخیص داده می شود و درمان آن راحت تر هست.

عوامل مستعد کننده:
اگر شما یا افراد خانواده در گذشته سابقه افسردگی و اختلالات روانی داشتید و یا در دوران بارداری بیش از حد مضطرب بودید، بیشتر باید مواظب خودتان باشید چون شانس ابتلا به افسردگی در شما بالاتر هست. ممکن هست در زندگی زناشویی خود مشکلاتی داشته باشید، بارداریتان ناخواسته بوده و یا آن طور که باید همسرتان از شما حمایت نمی کند. در این شرایط نیز احتمال ابتلای شما به افسردگی پس از زایمان بیشتر از سایرین هست. فراموش نکنید این عوامل به تنهایی دلیل بروز افسردگی در شما نیست ممکن هست شما چند عامل خطرزا را هم زمان داشته باشید و هرگز افسرده نشوید.(برعکس این ماجرا هم صادق هست.)

برای مقابله با افسردگی پس از زایمان چه کنیم؟
مسئله ایجاد شده را پنهان نکنید. حتما درباره احساستان با همسرتان صحبت کنید و با او به پزشک و مشاور مراجعه کنید. سعی کنید ارتباط عاطفی خود را با همسرتان افزایش دهید و از او بخواهید همواره در کنارتان باشد. اگر در فضایی هستید که افکار نا امید کننده و منفی را به شما انتقال می دهد، بلافاصله از آنجا خارج شوید، خودتان را خسته نکنید، غذای سالم و مقوی بخورید و در هیچ شرایطی ورزش را رها نکنید و البته در ارتباط با انتخاب نوع ورزش، حتما با پزشکتان مشورت کنید. معاشرت را با دوستان و اقوام خصوصا کسانی که از مصاحبتشان لذت می برید افزایش دهید. با مادرانی که مثل شما تازه زایمان داشته اند صحبت کنید، از مطالعه در زمینه هایی که دوست دارید غافل نشوید، استحمام روزانه را فراموش نکنید و بیشتر به خودتان برسید. گاهی از همسر و یا خانواده خود بخواهید از کودکتان نگهداری کنند تا کمی برای خودتان زمان پیدا کنید و یا به خرید بروید.

جنون پس از زایمان:
تعداد بسیار کمی از بانوان ممکن هست بین روزهای ۱۰ تا ۱۴ پس از زایمان دچار علائم جنون شوتد و حتی افکار خودکش یا صدمه زدن به نوزاد به ذهن آن ها برسد. در صورت بروز چنین مشکلی بستری و درمان در بیمارستان ضرورت دارد.