پاسخ: تشخیص مزاج سرشتی یك فرد: از روی ۱۰ مورد می توان مزاج سرشتی یك فرد را تشخیص داد: ۱- ملمس (لمس) ۲- گوشت و چربی ۳- رنگ پوست بدن ۴- مو ۵- هیئت و شكل اعضا ۶- سرعت انفعال اعضا ۷- خواب و بیداری ۸- كلیه افعال بدن (دلائل افعال) ۹-كیفیت دفع فضولات ۱۰-انفعالات نفسانی لازم به ذكر است از آنجاكه ممكن است براساس دلایل مختلف افراد دچار غلبه خلط و سوء مزاج باشند، لذا برای تشخیص مزاج سرشتی یك فرد باید حالات و علائم تشخیص مزاج را در سنین پایین تر افراد مورد بررسی قرار گیرد و یكی از بهترین راههای آن پرسش از پدر و مادر در مورد خصوصیات دوران كودكی است. بطور مثال ممكن است خانمی دارای مزاج گرم و تر باشد ولی بعد از بارداری جنین دختر و زایمان به روش سزارین دچار غلبه سردی شود. این شخص از ویژگی های قبل از بارداری خود می تواند، پی به مزاج خود ببرد و از ویژگی هایی كه تغییر كرده است، نوع خلطی كه به آن غلبه كرده است را پیدا كند و براساس نوع سوء مزاج، تدابیر مربوطه را برای رسیدن به اعتدال انجام دهد. همچنین ممكن است خلطی دارای مزاج متفاوت با مزاج سرشتی افراد بر یكی از اعضای بدن غلبه نماید. مثلا فردی دارای مزاج گرم و خشك، ممكن است دارای غلبه بلغم در سر یا معده گردد. ۱- ملمس (لمس): فرد باید معتدل المزاج باشد تا بتواند مزاج فردی را مشخص كند. اگر این فرد معتدل المزاج در لمس پوست فرد را: -گرم احساس كند، این فرد گرم مزاج است. – اگر سرد احساس كند، این فرد سرد مزاج است. – اگر در لمس آن را نرم تر از حد طبیعی یابد، دلالت بر رطوبت مزاج می كند. – اگر در لمس صلب تر یابد، دلالت بر خشكی مزاج دارد. ۲- گوشت و چربی: اگر در بدن فرد گوشت زیاد باشد، دلالت بر گرمی و تری، اگر چربی بدن بیشتر از گوشت باشد، دلالت بر سردی و تری (گوشت زیاد باشد+ چربی كم= گرمی و خشكی) ۳- رنگ پوست بدن: سفیدی پوست بدن: نشانه كم خونی و كمی مایل به سردی است. رنگ زرد كمی مایل به قرمزی: نشانه وجود خون غیرطبیعی در بدن است. قرمزی پوست بدن: نشان از گرمی و پرخونی دارد. تیرگی پوست: نشانه خون غیرتمیز است، مستعد غلبه سودا است. زردی پوست: نشانه صفرا (گرمی و خشكی) زردی بادنجانی: نشانه خشكی و سردی (سودا) رنگ گچی: سردی و تری (بلغم) ۴- مو: یكی از فضولات بدن است كه نوع كیفیت و حالات آن برای شناسایی نوع مزاج به عنوان یك معیار به شرح ذیل مورد استفاده قرار می گیرد: الف) سرعت رشد مو: اگر سرعت رشد مو زیاد باشد، نشانه گرمی مزاج است. اگر سرعت رشد مو كم باشد، نشانه سردی مزاج است. اگر رشد مو خیلی سریع باشد ، دلیل بر گرمی و خشكی مزاج است. ب) پرمویی یا كم مویی بدن: پرمویی بدن، دلیل بر گرمی مزاج كم مویی بدن، دلیل بر سردی مزاج ج) نازكی و كلفتی مو: نازكی مو، دلیل بر سردی و تری كلفتی مو، دلیل بر گرمی و خشكی مزاج د) جعودت و صافی مو: موی مجعد، دلیل بر گرمی و خشكی موی صاف و لخت، سردی و تری مزاج هـ) رنگ مو: موی سیاه، دلیل بر گرمی و خشكی سفیدی مو، سردی و تری موی حنایی طلایی (كمی مایل به قرمز)، دلیل بر اعتدال مزاج ۵- شكل اعضا: موارد ذیل بیانگر گرمی مزاج است: ۱- قفسه سینه پهن بزرگ ۲-اندامها بزرگ ۳- عروق برجسته و بزرگ قابل تماشا ۴- نبض قوی ۵- عضلات كلفت و بزرگ ۶- عضله خیلی به مفصل چسبیده با تاندون های كوچك لازم به ذكر است بر عكس موارد فوق دلالت بر مزاج سرد می كند، مثلا داشتن اندامهای كوچك. موارد ذیل بیانگر مزاج خشك است: ۱- چهره لاغر و پوست به استخوان چسبیده ۲- مفاصل قابل تماشا و برجسته ۳- غضروف های برجسته و واضح ۶- سرعت انفعال اعضا: اگر عضوی در برخورد با گرما و سرما و خشكی و رطوبت زود اثر پذیرد دلیل غلبه آن مزاج است. مثلا اگر در گرما (چه خوراكی، چه موضعی و…) زود گرم شود، دلیل بر گرمی مزاج است. ۷- خواب و بیداری: خواب زیاد، دلیل بر سردی و تری مزاج است. خواب كم و بیداری زیاد، دلیل بر خشكی و گرمی مزاج است. خواب و بیداری معتدل، دلیل بر اعتدال مزاج است. ۸- افعال طبیعیه صادره از بدن: یعنی تمام افعال بدن شامل سرعت رشد، رویش دندان، بلوغ، افعال مربوط به كبد، قلب و مغز و… اگر این افعال سریعتر از حد طبیعی خود صورت گیرد، دلیل بر گرمی مزاج و اگر كندتر صورت گیرد دلیل بر سردی مزاج خواهد بود . ۹- دفع فضولات: فضولات بدن شامل ادرار، مدفوع، عرق، مو، ناخن، خون و… است. اگر رنگ مدفوع یا ادرار تیره تر از معمول یا بدبوتر از معمول باشد، دلالت بر گرمی مزاج و غلبه صفرا دارد یا اگر زود به زود صورت گیرد نیز دلالت بر گرمی مزاج و غلبه صفرا دارد. بی رنگ بودن یا كم بودن فضولات ، دلالت بر سردی مزاج دارد. ۱۰- كارها و رفتارهای نفسانی: موارد ذیل دلالت بر گرمی مزاج دارد و عكس این حالات نشان از سردی مزاج است: – حسن ظن – امیدواری – جوانمردی و با غیرتی – استعداد فهم مطالب – پرتحركی و نشاط – زیرك بودن – سنگدلی – بی قراری – پررویی و حرافی ثبات انفعالات: ثبات در حافظه دلیل بر خشكی مزاج است. زوال انفعالات: یعنی ناپایداری در چیزها مثل موارد ذیل دلالت بر رطوبت مزاج است. مانند: در احساس مانند فراموشی، بی قراری، عدم تعادل و دودلی.