پرسش: تغذیه بچه ۴ الی ۵ ساله ای که صبحانه نمیخورد. و به بعضی از غذاها تمایل نشان نمی دهد مثلا به گوشت قرمز. جه باید کرد

پاسخ: بى ‏اشتهایى یا بد غذایى كودك در هر شكلی، مساله‏ مهمى می باشد كه باید آن را جدى گرفت، چرا كه در نهایت‏ به سوء تغذیه منجر مى‏شود . باید بدانیم فقط گرسنگى نیست كه كودك را به سوى غذا مى‏كشاند و یا فقط سیر بودن موجب دورى و پرهیز از غذا نمى‏شود، بلكه عوامل گوناگونى، جدا از نیازهاى بدنى، موجب مى‏شود تا كودك غذا بخورد یا نخورد .

رفتار بزرگترها در این مورد بسیار تعیین كننده می باشد؛ براى مثال اگر كودكى صبحانه نوش جان کردن با خانواده خود را دوست داشتنى و با اهمیت نبیند، هیچ میلى به یك صبحانه خوب پیدا نمى‏كند .

در بسیارى از خانواده‏هایى كه خواهران شاغل هستند دیده شده كه مادر، كودك را با عجله بیدار مى‏كند، با عجله لباس او را مى‏پوشاند و به زور، یك لقمه خشك در دستش مى‏گذارد تا آن را به عنوان صبحانه بخورد . آیا به نظر شما، كسى مى‏تواند در یك محیط عصبى، شلوغ و با عجله غذا بخورد؟

غذا نوش جان کردن آن هم در ابتداى صبح، باید همراه با آرامش باشد . ایستاده غذا نوش جان کردن، با عجله لقمه‏اى را درست كردن، در حالى كه كارهاى مختلفى را انجام مى‏دهید، فضاى ناامنى را براى یك تغذیه مناسب به وجود مى‏آورد . در چنین حالتى، هیچ كودكى میل به نوش جان کردن صبحانه ندارد .

خانواده‏هایى كه مجبورند صبح زود از خانه خارج شوند و وقتی كافى براى صبحانه نوش جان کردن در كنار كودك خود را ندارند، بهتر می باشد ‏برنامه‏اى را تنظیم كنند كه بتوانند همه با هم و در حضور كودك صبحانه بخورند و از این وعده غذایى لذت ببرند .

براى سر حال بودن در صبح و داشتن وقتی کافی برای صرف صبحانه می توان:
– شب‏ها زودتر خوابید.
– یك سرى كارها را از قبل انجام داد.
– زودتر بیدار شد تا كودك فرصت انجام كارهاى اولیه را داشته باشد .

در بعضى از خانواده‏هایى كه مادران شاغل نیستند، مشكل به شیوه دیگرى خودنمایى مى‏كند ؛ بعضى از مادران آن قدر دیر از خواب بیدار مى‏شوند كه مى‏توانند صبحانه و ناهار را همزمان بخورند . دیر بیدار شدن، كوفتگى، خستگى و بى‏حوصلگى، بى‏اشتهایى را به همراه دارد . از آن جا كه مادر بى‏میل می باشد‏براى تهیه صبحانه مناسب تلاشى نمى‏كند، در نتیجه با همان بى‏حوصلگى چیزى را براى كودك خود آماده مى‏كند تا او بخورد . كودكى كه همراه مادر خود دیر بیدار شده می باشد طبیعى می باشد كه صبحانه و ناهار او یكى مى‏شود .

به كودك فرصت‏بدهید تا صبحانه‏اش را كامل بخورد . در چنین فضایى نه تنها كودكان، بلكه هر انسانى از نوش جان کردن صبحانه لذت مى‏برد و طبیعى می باشد كه این رفتار به عنوان یك عادت غذایى مناسب در كودك باقى مى‏ماند .

غذاى نیم روز صبح ( میان وعده اول )
از آن جا كه معده كودكان كم حجم می باشد و غذاى كمى در معده آنها جا مى‏گیرد ، فاصله‏ى بین غذا نوش جان کردن كودك نباید خیلى زیاد باشد . كودكان، بین صبحانه و ناهار احتیاج به یك میان وعده دارند . این غذاى نیمروزى مى‏تواند انواع میوه، خشكبار، نان و شیرینى‏هاى سبك باشد . نوش جان کردن غذا در این زمان براى كودكان بسیار مهم می باشد .

همراهى مادر با كودك در نوش جان کردن غذا مهم می باشد؛ یعنى مادر در كنار كودك بنشیند، با او حرف بزند و با هم این غذاى نیمروزى را بخورند . كودكان در نوش جان کردن صبحانه یا ناهار و یا شام احتیاج به همراهى و همدلى اطرافیان خود دارند و دوست دارند كه بزرگترهایشان در كنارشان باشند و آنها را همراهى كنند . اگر غذاى نیمروز نامناسب باشد، در ناهاِر كودك حتما تاثیر منفى مى‏گذارد . تنقلاتى مانند انواع شكلات ، آب نبات و حجم زیاد شیرینى موجب مى‏شود تا كودك سیرى كاذب پیدا كند و میلى به غذا نداشته باشد . استفاده از انواع خشكبار ، دانه‏ها ، مغزها و میوه‏ها به مراتب بهتر می باشد .

ناهار كودك
ناهار كودك باید غذایى كامل با انواع مواد مغذى باشد . حداقل یك ساعت مانده به ناهار از دادن انواع تنقلات به كودك پرهیز شود. این تنقلات جلوى اشتهاى كودك را مى‏گیرد . به خصوص اینکه هرگز به کودک خود هله و هوله ندهید. قبل از ناهار، كودك را از غذا مطلع كنید و اگر در خانه می باشد‏، حتما او را از نوع غذا و یا اینكه غذا در چه وضعیتى می باشد ‏باخبر سازید . مى‏توانید از نیم ساعت مانده به غذا، كودك را ترغیب به غذا نوش جان کردن كنید و بگویید غذا به زودى آماده مى‏شود .

تجربه یك مادر
« من از صبح به كودكم مى‏گویم ، چه غذایى را مى‏خواهم درست كنم و گاهى با هم به نتیجه مى‏رسیم كه چه چیزى را درست كنم . در بعضى از مراحل او را تشویق مى‏كنم كه به من كمك كند . وقتى بوى غذا در آشپزخانه پیچید از او مى‏خواهم تا بو بكشد و همین مساله تبدیل به یك بازى براى ما مى‏شود . من با رفتارهاى مختلف نشان مى‏دهم كه غذا بسیار خوش رنگ، خوش‏عطر و خوش‏مزه می باشد و سعى مى‏كنم با آب و تاب فراوان در مورد غذا حرف بزنم . حتما از او مى‏خواهم كه در چیدن سفره به من كمك كند و با هم سفره را براى غذا آماده مى‏كنیم . همیشه قبل از نوش جان کردن غذا مى‏گویم كه حالا ما بهترین و خوش مزه‏ترین غذاى دنیا را مى‏خوریم . »
شكى نیست وقتى مادر این گونه فضا را از نظر روانى آماده مى‏كند، كودك مشتاقانه از غذا استقبال خواهد كرد. كودكى كه در چنین محیطى غذا مى‏خورد، دیدگاه خوبى به غذا دارد و از نوش جان کردن آن لذت مى‏برد .

شور و شوق در غذا نوش جان کردن
یكى از عوامل مهمى كه موجب مى‏شود تا كودك غذاى خود را با میل و كامل بخورد، شور و شوق والدین و اطرافیان كودك می باشد . هر چه این شور و شوق زیادتر باشد، كودك میل بیشترى به غذا پیدا مى‏كند . مادرى كه در رژیم می باشد، پدرى كه بعضى از غذاها را مى‏خورد، و برخى را نمى‏خورد و از غذاها ایراد مى‏گیرد، موجب مى‏شود تا كودك نگرش مناسبى به غذا پیدا نكند .
نوش جان کردن قسمت‏هاى خاصى از یك ماده غذایى، زیر و رو كردن غذا، جست‏ وجو در ظرف غذا، همه و همه رفتارهاى ناپسندى می باشد كه كودك از پدر، مادر و مراقبین خود مى‏آموزد . این رفتارها در نهایت موجب مى‏شود كه لذت غذا نوش جان کردن در جمع خانواده كم شود و در نهایت كودك نیز با بى‏میلى به غذا نوش جان کردن خود ادامه دهد . مادر، پدر و مراقبین كودك باید با رفتارهاى خود نشان بدهند كه همه غذاها لذیذ، مهم و ارزشمند هستند .

نظم در غذا نوش جان کردن
نظم در نوش جان کردن غذا بسیار مهم می باشد و هم غذا نوش جان کردن مى‏تواند به نظم كودكان كمك كند و هم نظم مى‏تواند میزان میل كودكان را براى نوش جان کردن افزایش دهد . زمان هر وعده از غذا باید ثابت و مشخص باشد . این درست نیست كه یك بار كودك را ساعت ۶ بیدار كرد و به او صبحانه داد، روز بعد ساعت ۱۰ و روز دیگر ساعت ۸ صبح . باید یك زمان مشخص را براى هر وعده غذایى در نظر گرفت . این نظم كمك مى‏كند تا معده كودك براى نوش جان کردن غذا ، به طور منظم عمل نماید . نامنظم بودن ساعت‏هاى هر وعده غذا ، به بى‏اشتهایى كودك منجر مى‏شود .

تنوع غذایى
تنوع مواد غذایى جدا از این كه نیازهاى مختلف جسمانى كودك را تامین مى‏كند، بى‏اشتهایى او را هم رفع مى‏كند . هر روز مى‏توان مواد صبحانه، ناهار و یا شام را تغییر دادن داد . این كه هر روز صبح كودك شیر و نان بخورد، طبیعى می باشد كه موجب بى‏اشتهایى او مى‏شود . براى مثال مى‏توان یك روز كره، روز دیگر پنیر و در روزهاى دیگر، تخم‏مرغ ، آب‏میوه، عسل و . . . در صبحانه كودك گذاشت . البته دادن عسل به کودک زیر یک سال ممنوع می باشد.بعضى از پدرها و مادرها چون خودشان به عنوان مثال هویج و یا كدو دوست ندارند، این مواد را به كودكان نیز نمى‏دهند . انواع سبزى‏ها براى كودك مفید می باشد و از همه آن‏ها مى‏توان در غذاهاى مختلف استفاده كرد .

به دلایل مختلف، گروهى از كودكان بعضى از مواد غذایى را دوست ندارند . ممكن می باشد كودكى سیب‏زمینى، هویج و یا لوبیا را دوست نداشته باشد . مراقب كودك باید دقت كند كه آیا این دوست نداشتن یك عادت غلط می باشد ‏یا واقعا میل به نوش جان کردن آن ندارد . اگر پس از بررسى‏هاى دقیق متوجه شدید كه كودك یك ماده غذایى مثلا سیب‏زمینى را دوست ندارد، بهتر می باشد از دادن آن ماده غذایى براى مدتى صرف نظر كنید و كودك را مجبور به نوش جان کردن آن نكنید . براى مثال كودكانى كه از برنج زیاد استفاده مى‏كنند، بدنشان كمتر به سیب‏زمینى پخته نیاز پیدا مى‏كند . یا كودكانى كه زیاد گوشت مى‏خورند كمتر از لوبیا استقبال مى‏كنند . در حقیقت نیاز آن ماده غذایى به شكل دیگرى تامین مى‏شود .

بى‏اشتهایى روانى
بخش بزرگى از بى‏اشتهایى كودكان بیشتر جنبه روانى دارد . معمولا كودكانى كه با یكى از اعضاى خانواده خود مشكل دارند، به غذا بى‏میل مى‏شوند . كودكانى كه پدر و مادر مستبد دارند و یا از طرف اعضاى خانواده خود اذیت مى‏شوند بى‏اشتها مى‏شوند . بعضى وقتی‏ها نیز كودك از طریق ابراز بى‏میلى و یا غذا نخوردن قصد دارد نظر دیگران را به خود جلب كند . در این حالت مراقب كودك باید دقت كند و به شكل‏هاى مختلف به نیازهاى كودك توجه نماید . بسیار غم‏انگیز می باشد كه كودك بخواهد از طریق غذا نخوردن جلب توجه كند .

تجربه یك مربى
یكى از كودكان كلاسَم به اسم کوچک “على‏” كه بسیار خوب غذا مى‏خورد، بعد از مدتى دچار نوعى بى‏اشتهایى شد . در صدد بر آمدم تا علت این مشكل را بفهمم. بعد از مدتى توجه و جست ‏وجو در رفتار خانواده او، متوجه شدم كه برادر كوچك على به تازگى به حرف آمده می باشد و حرف‏هاى جالب و بامزه مى‏زند و در خانواده مرتب مورد توجه و تایید می باشد و على مدتى می باشد كه سعى مى‏كند با تكرار حرف‏هاى برادرش توجه خانواده را به خودش جلب كند، اما بزرگ‏ترها او را دعوا می کنند كه چرا مسخره‏بازى در مى‏آورد . على چندین بار به شیوه‏هاى مختلف سعى كرده كه با حرف‏ها و كارهایش توجه خانواده را جلب كند، ولى هیچ نوع موفقیتى به دست نیاورده می باشد . تا این كه از طریق بى‏غذایى و بد غذایى با موفقیت توجه خانواده را به خود جلب كرده می باشد . بخش دیگرى از بى‏اشتهایى روانى كاملا ناخود آگاه می باشد؛ یعنى رفتارهاى خشن و تند پدر، مادر و مربى آن قدر آزار دهنده می باشد كه كودك به نوعى سعى مى‏كند تحت هر شرایطى از بودن در كنار این افراد پرهیز كند و چون در زمان غذا نوش جان کردن این نزدیكى بیشتر مى‏شود، كودك سعى مى‏كند كه كمتر سر سفره حاضر شود و اگر با اصرار والدین حاضر شود با نوش جان کردن اندكى غذا، فورى از سر سفره بلند می شود تا خود را از این موقعیت آزار دهنده نجات ‏دهد .

كلام آخر
غذا نوش جان کردن یكى از نیازهاى اساسى كودكان می باشد كه باید به آن اهمیت دهید تا دچار ضعف جسمى و روحى نشوند و همیشه شاداب باقی بمانند .

نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.

براي عضويت در خبرنامه ني ني بان و اطلاع از بهترين و پربيننده ترين مطالب، کافي می باشد يک بار فرم عضويت ما را از اينجا پر کنيد.