پرسش: دختری بی اشتها دارم و با وجود اینکه وارد ۴ سالگی می شود ولی ۱۳ کیلو وزن دارد ناگفته نماند در بدو تولد هم بی اشتها بوده و از خورد ن شیر چه شیر مادر و چه شیر خشک اجتناب می کرد. چه کنم؟

پاسخ: بهتر بود كه شما قد و وزن هنگام تولد و قد فعلی كودك تان را ذكر می كردید تا ببینیم آیا كمبود وزن آنقدر هست كه شما را نگران ساخته؟ یا شما هم مانند اكثر پدران و مادران دوست دارید فرزندی تپل داشته باشید. به هر حال هرچه كودكان را به طور غیر مستقیم تحت نظر داشته باشیم جوری كه آن ها متوجه نگرانی ما از نخوردن شان نشوند موفق تر خواهیم بود.
توصیه های زیر ممکن است برای تان مفید باشد. در غیر این صورت اگر خواستید پس از ۲ ماه دوباره تماس بگیرید و توضیح دهید كدام مورد كارامد نیست.

علل متفاوتی برای بی اشتهایی کودکان به غذا ، وجود دارد.
علت اول- وجود نوعی بیماری در کودک. هر نوع بیماری یا داروی مصرفی ای که موجب زخمهای دهان، تغییرحس چشایی کودک، کاهش اشتها ، تهوع و استفراغ شود والبته وجود تب خفیف نیز موجب کاهش اشتهای کودک می شود. در طول دوران مریضی یا نقاهت ، به دلیل کمتر شدن فعالیت کودک ، وی اشتهای کمتری نسبت به غذا میل کردن پیدا می کند. ولی نگران نباشید بازسازی بدن کودکان بسیار سریع هست. پس از مریضی، با مراقبت بیشتر، کودک شما به راحتی به وضعیت اولیه باز می گردد. فقط باید مراقب باشید ، کمبود غذایی او به سوء تغذیه نیانجامد که اثرات مخرب آن به سختی جبران پذیر هست.
شما با مشورت کردن (هر۲ تا ۳ ماه یک بار) ، نبودن این علائم و اطمینان از عدم وجود انگل در روده های کودک تان، می توانید مطمئن شوید که دلیل بی اشتهایی او مریضی نیست. آزمایش عفونت ادراری نیز در این سنین لازم هست.

علت دوم- وجود سوء جذب یا حساسیت های غذایی در کودک. ممکن هست روده های کودک، به یک نوع ماده غذایی مثل پروتئین موجود در گندم (گلوتن) حساسیت داشته باشد. از این رو مواد غذایی به راحتی جذب دیواره روده نمی شود. و یا در اثر مصرف یک ماده غذایی خاص، در بدنش عوارض خاصی به وجود آید که موجب ترس کودک از غذا و غذا میل کردن شود.
برای اطمینان از عدم وجود چنین حالتی، برنامه غذایی و میزان مصرف از هر غذا را درطول مدت ۳ هفته یادداشت کنید ، به این ترتیب متوجه خواهید شد چه غذاهایی را دوست ندارد. چه غذاهایی ، با چه فرم و چه حرارتی (با کدام مواد اولیه) را بهتر می خورد. به این ترتیب برنامه غذایی که برای کودک تعیین خواهید کرد ، بر اساس علایق او وبه روش جانشینی خواهد بود که بعداً در مورد آن توضیح خواهیم داد.

علت سوم- در دسترس نبودن غذاهای کافی وسالم برای کودک. گاهی غذای کافی و مقوی در اختیار کودک نیست و گاهی والدین، موادغذایی سالم ، نظیر سبزیجات شسته و پوست کنده ، میوه های شسته و آماده میل کردن، دانه ها و مغزهای مقوی مثل آجیل، لبنیات تازه و … را در اختیار کودک قرار نمی دهند و در عوض به عنوان میان وعده، به او شیرینی و شکلات و یا تنقلاتی می دهند که کالری زیاد دارد و محتوی ” نوترینتی ” کمی هست.

علت چهارم- وجود فشارهای روانی بر کودک. یک مشاجره خانوادگی، یا وجود مشکلی در بین اعضاء دیگر خانواده، برغذا میل کردن کودکان ، خصوصاً کودکان باهوش تأثیر بسزایی دارد. اجبار کودک به میل کردن، و ترساندن او از پدرش یا هر قدرت دیگری و تهدید کودک برای غذا ندادن به خاطر عمل زشتی که انجام داده هست همه از این مقوله اند.

علت های دیگر-رفتارهای غلط غذایی خانواده
وعده دادن کودک به شیرینی و تنقلات در عوض میل کردن غذا
غذا دادن به کودک در برابر تلویزیون و کلاً در زمانی که حواس او مشغول کار دیگری هست
ناز کشیدن های زیاد مادر واصرار زیاد وی برای میل کردن غذا
غذا دادن در زمان های نامنظم و مکانهای مختلف نیز می تواند از علل بی اشتهایی کودکان باشد.

برنامه غذایی یک کودک ۴ تا ۶ ساله:
صبحانه: ( خامه و عسل) نان ۱ کف دست نان با آرد کامل+ ۲ قاشق سوپخوری خامه + ۲ قاشق مرباخوری عسل
ساعت ۱۰: ۱ لیوان شیر+ یک عدد شیرینی کوچک یا ۲ عد بیسکویت سبوس دار+ یک دوم لیوان آب میوه (یا یک عدد میوه متوسط)
نهار: ( پلو و مرغ) ۵ تا ۱۰ قاشق برنج+ ۶۰ تا ۹۰ گرم گوشت مرغ ( نصف یک ران درشت) + ۱ کاسه ماست حاوی ۱ لیوان ماست.
عصرانه: سبزیجات کاملاً شسته و پوست گرفته مثل هویج، خیار، کاهو که بهترین منبع ویتامینهای مورد نیاز کودک هستند.
شام: ( پیتزا) ۲ برش متوسط که برای پخت آن ۱۰۰ گرم گوشت چرخ کرده و سرخ کرده و سبزیجات و ۱۰۰ گرم پنیر پیتزا بکار رفته باشد+ ۱ کاسه سالاد کاملاً ریز شده و باب میل کودک.
قبل از خواب: یک عدد خرما و نصف لیوان شیر

می دانید مواد غذایی بسیار متنوع اند. شما با آشنایی کلی به میزان های داده شده می توانید مواد غذایی دیگر را جای مواد غذایی گفته شده جانشین کنید که بدان روش جانشینی گویند .
مثلاً هر ۵ قاشق برنج برابر یک کف دست نان هست . نان مصرفی بهتر هست سنگک باشد.
هر ۳۰ تا ۶۰ گرم گوشت برابر ۱ عدد تخم مرغ و برابر ۴ تا ۵ قاشق حبوبات پخته هست.

توصیه های لازم برای کودکان کم اشتها:
در صورتی که رشد کودک کم اشتها ، کمتر از استانداردهای ذکر شده باشد ویا رشد او متوقف شده، با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه از:
* کپسول یا شربت های مولتی ویتامین وB کمپلکس استفاده کنید.
* از مکمل آهن استفاده کنید.
* از پودر تخم مرغ ، پودر شیر خشک اضافه شده به شیر و پودرهای پروتئین تجاری استفاده کنید.
* از کمپوت میوه های تغلیظ شده استفاده کنید.

توصیه های عمومی برای کودکان کم اشتها:
– محیط روانی مناسب و شرایط مطلوبی را برای غذا میل کردن کودک فراهم کنید. در آرامش کامل ، با صبر و حوصله و بدون اصرار و تهدید به او غذا دهید. در کنار دیگر افراد خانواده در محل معین صرف کردن غذا به او غذا دهید. از غذا دادن به کودک مقابل تلویزیون و زمانی که حواسش پرت هست اجتناب کنید و سعی کنید با صحبت کردن با کودک و تعریف داستانهای جذاب ، انگیزه او را برای میل کردن غذا افزون کنید.
– در عوض غذا میل کردن، به او وعده بازی کردن ، پارک بردن، به حرفهایش گوش کردن یا فیلم دیدن کردن بدهید نه وعده شیرینی، شکلات و خوراکی های غیر مفید.
– غذا را به فرمی تهیه کنید که مورد پسند کودک هست . مثلاً اگر غذا به فرم پیتزا دوست دارد، با استفاده از یک تکه نان و کمی پنیر پیتزا همان مواد غذایی را به فرم پیتزا به او بخورانید. علایق او را درطعم ، حرارت، رنگ و فرم غذا در نظر بگیرید.
– رفتار شما مادر و پدر عزیز، مهمترین تاثیررا برای کودکتان دارد واگر شما رفتار غلطی دارید نمی توانید از او انتظار داشته باشد که این کار را انجام ندهد. پس با رفتار درست خود، به صورت عملی به او آموزش دهید.
– کودک را در فعالیت های خرید مواد غذایی و تهیه کردن غذا دخالت دهید. اگر چه کمی زحمتتان زیاد می شود ولی این کار چند حسن دارد. اول این که او از زحمت تهیه غذا آگاه می شود. وضمنا شما می توانید در حین کمک کردن او راجع به خواص مواد غذایی و اینکه برای غذا در بدن چه اتفاقی می افتد و چه فایده ای برای بدن دارد صحبت کنید. به این ترتیب او تمایل بیشتری برای میل کردن غذا پیدا خواهد کرد.
در بین وعده های غذایی، میان وعده های مفید به او بدهید. مغزهای بادام، فندق، گردو، کشمش و… آب میوه و کمپوت میوه، شیر غنی شده با چند قاشق شیر خشک، ماست چکیده، شیرینی های تهیه شده با آرد کامل یا با میوه ها، یک لقمه نان و پنیر و دیگر مواد غذایی غنی از ویتامین و پروتئین. فائده یک میان وعده مفید این هست که علاوه بر فراهم آوردن انرژی و مواد غذایی مورد نیاز برای رشد کودک که به سرعت در بدن تمام می شوند ، بدلیل کوچک بودن حجم معده کودک به تقسیم غذا در طول روز کمک می کند و مادر یا پدر در یک وعده اصرار نمی کند که کودک بیشتر از ظرفیتش غذا بخورد.

– می توانید سبوس گندم تهیه کنید و در حین پخت غذا به برنج او بیافزایید تا ویتامینB موجود در آن به افزایش اشتهای کودک کمک کند. جوانه گندم نیز از منابع غنیB هست که می توانید آن را درسالاد ریز کنید و به کودک بدهید.

– مطمئن باشید که کودک راجع به غذای خاصی ذهنیت بد ندارد(مثلا با تماشا ماکارانی رشته ای به یاد کرم نمی افتد) و اگر چنین تصور غلطی دارد ، فرم غذا را عوض کنید یا آن غذا را دیگر به کودک ندهید.

– کودک را به فعالیت های جمعی و بازی با همسالانش تشویق کنید.

نی‌نی‌بان جدیدترین و بهترین مطالب خود را در تلگرام و از طریق سه کانال «راهنمای بارداری»، «کودک‌یاری» و «سلامت جنسی» در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد.

براي عضويت در خبرنامه ني ني بان و اطلاع از بهترين و پربيننده ترين مطالب، کافي هست يک بار فرم عضويت ما را از اينجا پر کنيد.