پورتال یک آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:

گفت‌وگو با صادق ملک شهمیرزادی، باستان‌شناس پیشکسوت باستان‌شناسی اعتیادآور می باشد هفته گذشته موزه ملی ایران، میزبان باستان‌شناسانی بود که برای بزرگداشت یکی از پیشکسوتان این رشته دور هم جمع شده بودند. در این مراسم از ۵۰ سال آموزش و پژوهش دکتر صادق ملک شهمیرزادی تجلیل شد.
 

به گزارش جام جم آنلاین، این استاد باستان شناسی که متولد ۱۳۲۲ در شهمیرزاد می باشد، ۱۶ کتاب تالیفی و شش اثر ترجمه را در کارنامه خود دارد و روی چند محوطه باستانی ازجمله سیئلک، هفت تپه، چغامیش، سگزآباد و… کاوش کرده می باشد. بیشتر باستان شناسان از این که تصور مردم از باستان شناسی چیزی شبیه عتیقه یابی و گنج یابی می باشد، گله دارند. مردم وقتی می شنوند شما باستان شناس هستید چه واکنشی دارند؟ امروزه سطح آگاهی مردم درباره باستان شناسی خیلی بالا رفته و نیازی نیست کار یک باستان شناس را برای آنها شرح دهیم. حتی برخی می پرسند بر چه دوره ای کار می کنید؟ یعنی حتی می دانند باستان شناسی به صورت تخصصی به دوره های پیش از تاریخ و تاریخی تقسیم بندی می شود. به نظرم با برنامه های مستندی که تلویزیون پخش می کند یا اشاراتی که در اخبار به کاوش های باستان شناسی می شود مردم نسبت به باستان شناسی علاقه پیدا کرده اند. برخلاف گذشته که تصور می شد یک باستان شناس دنبال گنج و عتیقه می باشد، امروز حتی مردم در دوره ای که فلزیاب رایج شده، می دانند این ابزار کار باستان شناس نیست و افرادی که از این وسیله استفاده می کنند، قاچاقچی اشیای تاریخی هستند. دانشجویان باستان شناسی به شوخی این رشته را مهندسی اموات می خوانند. شما می دانید این اصطلاح چگونه بین آنها باب شده می باشد؟ من نشنیده ام؛ اما کارگرانی که در کاوش های باستان شناسی با ما همکاری می کنند به ما مهندس می گویند؛ مثلا به من که دکتری باستان شناسی دارم می گویند آقای مهندس. تصور آنها از رابطه باستان شناس با زمین چیزی مانند رابطه مهندس با زمین می باشد. فکر می کنم این اصطلاح میان دانشجویان باب شده باشد. یعنی تصور کارگران از کار باستان شناسی چیزی شبیه ساخت و ساز ساختمان می باشد؟ روز اول نمی دانند جریان چیست، ولی وقتی کم کم یاد می گیرند و با کار آشنا می شوند خیلی دقیق عمل می کنند و به کار علاقه مند می شوند. میان آنها کسانی هم هستند که به دنبال تحصیل در رشته باستان شناسی بروند؟ ما به دلیل این که باید این کارگران را بیمه کنیم، عموم این کارگران سنی بالای ۳۰ سال دارند و به نوعی امکان تحصیل برایشان وجود ندارد. تفاوت کار باستان شناس با تاریخ دان چیست؟ تاریخ دان با منابع و مآخذ مکتوب سر و کار دارد، ولی باستان شناس به پیش از تاریخ که خط هنوز به وجود نیامده بود نیز توجه دارد. برای همین مورخ روی اسناد کتبی کار می کند و باستان شناس با چند تکه سنگ و سفال می تواند یک بازسازی تقریبی از گذشته ارائه کند. ظاهرا پدر و مادر شما می خواستند در پزشکی ادامه تحصیل بدهید، اما چه شد باستان شناس شدید؟ من در رشته طبیعی دیپلم گرفتم و خانواده می خواستند در رشته پزشکی ادامه تحصیل دهم. قرار شد به شیراز بروم و در دانشگاه شیراز کنکور پزشکی بدهم. ما سه نفر بودیم و یک ماشین گرفتیم تا از تخت جمشید بازدید کنیم. وقتی این ستون ها و سنگ ها را دیدم باورم نمی شد این کاخ را ۲۵۰۰ سال پیش ساخته باشند. این در ذهن من ماند. این شد که رفتم باستان شناسی خواندم. اولین کلاس ما با زنده یاد سیمین دانشور بود. من چنان جذب صحبت های ایشان شدم که در انتخابم تردید نکردم. آن زمان به ماشین دکتر اقبال، رئیس زمان دانشگاه تهران حمله کردند و همین سبب شد دانشگاه تعطیل شود. من که چیزی از باستان شناسی نمی دانستم نزد استادم زنده یاد عزت الله نگهبان رفتم که در مارلیک حفاری می کرد. او اگر چه اکراه داشت، ولی در نهایت راضی شد یک هفته مرا به مارلیک ببرد، اما من یک ماه آنجا ماندم و از همکاران دکتر نگهبان کار یاد می گرفتم. وقتی هم که به دانشگاه برگشتم دکتر نگهبان اجازه داد عصرها در موسسه باستان شناسی به عنوان کارآموز مشغول به کار شوم. پس از آن هم بورس فولبرایت گرفتم و برای تحصیل دکتری به مؤسسه شرق شناسی شیکاگو رفتم. همچنین در تپه زاغه با پروفسور دایسون، استاد انسان شناسی دانشگاه پنسیلوانیا آشنا شدم که او از من برای تحصیل در رشته انسان شناسی دعوت کرد. به مرحوم عزت الله نگهبان اشاره کردید. چرا به او لقب پدر باستان شناسی ایران داده اند؟ پیش از او در رشته باستان شناسی بیشتر دروسی مانند تاریخ و هنر و فلسفه تدریس می شد. نگهبان که نخستین ایرانی دانش آموخته باستان شناسی از موسسه شرق شناسی شیکاگو بود وقتی به دانشگاه تهران آمد، در عراق کودتایی صورت گرفت که منجر به تعطیلی کار باستان شناسان آمریکایی شد که در بین النهرین کار می کردند. او از این فرصت بهره برد و آنها را به دانشگاه تهران دعوت کرد. با حضور این باستان شناسان در ایران، این رشته متحول شد. نگهبان اصرار داشت باستان شناسی صرفا معماری و آثار تاریخی نیست، بلکه باید به پیش از تاریخ هم توجه کرد. همچنین او با تأسیس مؤسسه باستان شناسی امکان ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد را برای دانشجویان فراهم آورد. به نوجوانانی که به باستان شناسی علاقه مندند چه توصیه ای دارید؟ برای ادامه تحصیل در باستان شناسی و باستان شناس شدن یک کشش درونی در آدم نیاز می باشد؛ مثل آهن و آهن ربا. نمی دانم باستان شناسی آهن رباست یا خود فرد؛ ولی شخص باید با این رشته مأنوس شود. با این همه، من همیشه سر کلاس می گفتم باستان شناسی اعتیادآور می باشد. یعنی کسی که وارد باستان شناسی می شود و مدتی در این رشته فعالیت می کند به سختی می تواند عوض رشته دهد و سراغ کار دیگری برود. کمیل انتظاری فرهنگ و هنر

&nbsp

دوشنبه ۲۷ مهر ۱۳۹۴ ساعت ۰۲:۴۶