سوال : بی اختیاری ادرار در بانوان به چه علت رخ می دهد و درمانش چیست؟

پاسخ : باید بگوییم بی اختیاری ادرار تنها مختص سنین بالا نیست و در خیلی از موارد در خانم های جوان هم ممکن است اتفاق بیافتد.
علل بی اختیاری ادرار، افزایش سن، بارداری، زایمان های مکرر، یائسگی، جراحی های منطقه کف لگن، سابقه یبوست های مزمن، بیماری های ریوی که باعث سرفه های مزمن میشود و در کل هر عاملی که باعث افزایش فشار داخل شکم شود ممکن است این بیماری را در فرد ایجاد کند.
این بیماری به راحتی قابل درمان است و روش های مختلفی برای درمان وجود دارد. افتادگی های مثانه و بی اختیاری ادرار باعث ایجاد مشکلات زیادی در فرد میشود مثل دردهای کف لگن، درد هنگام نزدیکی، کمر درد، عفونت های مزمن و در نهایت باعث کاهش اعتماد به نفس در بیماران میشود.
ما باید اول بیمار را معاینه کنیم تا در معاینه درجه افتادگی مشخص شود. در صورتی که درجه افتادگی بالا باشد مجبوریم به روش های جراحی رو بیاوریم. اما در مواردی که درجات افتادگی کمتر باشد ما سعی میکنیم با استفاده از امکاناتی که در مطب فراهم کردیم مثل RF، قدرت را به عضلات مثانه و کف لگن برگردانیم و به صورت سرپایی و بدون نقاهت این مشکل را رفع کنیم.

برای آگاهی بیشتر از درمان بی اختیاری ادرار در بانوان به سراغ دکتر سمیرا مصباح رفتیم. از شما دعوت میکنیم ویدئو زیر را تماشا کنید. برای مراجعه به دکتر سمیرا مصباح یا دریافت نوبت از مطب دکتر سمیرا مصباح کلیک کنید.

مثانه عضوی تو خالی در منطقه لگن است که مخزن نگهداری ادرار است. فشار ایجاد شده در هنگام پر شدن مثانه از ادرار موجب حس نیاز به ادرار می شود.

در بانوان، دیوار جلویی واژن محافظت کننده مثانه است. این دیوار با افزایش سن و همچنین بارداری و زایمان و جراحی های منطقه لگن مانند هیسترکتومی ممکن است تضعیف شود. اگر دیوار واژن به میزان زیادی آسیب ببیند، مثانه دچار افتادگی شده و دیگر به میزان کافی توسط دیوار واژن محافظت نمی شود و به درون واژن می افتد.

افتادگی مثانه چیست؟

در شرایط طبیعی، مثانه توسط عضلات کف لگن محافظت می شود اما هنگامی که این عضلات کشیده شده یا ضعیف شوند، مثانه ممکن است از این لایه عضلات بگذرد و به درون واژن بیفتد. در موارد شدید بیماری، مثانه ممکن است از دهانه واژن بیرون بزند. افتادگی مثانه در بانوان رایج است.

انواع افتادگی مثانه

افتادگی مثانه که به آن پرولاپس مثانه یا پایین افتادگی مثانه هم گفته می شود به چهار دسته بر اساس میزان افتادگی مثانه درون واژن تقسیم می شود:

• درجه ۱ (خفیف): تنها بخش کوچکی از مثانه درون واژن افتاده است
• درجه ۲:مثانه به میزان بیشتری فرو افتاده است و تا نزدیکی دهانه واژن رسیده است.
• درجه ۳ (شدید): مثانه از دهانه واژن بیرون زده است.
• درجه ۴ (کامل): کل مثانه به طور کامل از واژن بیرون زده است که معمولا همراه با دیگر افتادگی های اندام منطقه لگن( افتادگی رحم، رکتوسل، انتروسل ) است.

علل افتادگی مثانه

عواملی که معمولا منجر به افتادگی مثانه می شوند، عواملی هستند که موجب ضعیف شدن عضلات کف لگن می شوند که مثانه، پیشاب، رحم و رکتوم را محافظت می کنند. در ادامه به بیان این دلایل می پردازیم:

• بارداری و زایمان طبیعی: این مورد شایع ترین علت افتادگی مثانه است. روند زایمان فشار زیادی را به بافت و عضلات واژن وارد می کند که محافظت کننده مثانه هستند.
• بالا رفتن سن می تواند منجر به تضعیف این عضلات شود.
• یائسگی:استروژن هورمونی است که به حفظ قدرت و سلامت بافت های محافظت کننده واژن کمک می کند و پس از یائسگی دیگر تولید نمی شود.
• سابقه جراحی در منطقه لگن مانند هیسترکتومی (با روشهای مختلف هیسترکتومی و عوارض آنها آشنا شوید)
  دیگر عواملی که موجب افزایش فشار در منطقه شکم شده و منجر به افزایش فشار بر روی عضلات کف لگن می شوند و شامل بیماری مزمن انسدادی ریه، چاقی، یبوست و وزنه برداری سنگین هستند.

علائم و نشانه های افتادگی مثانه

اولین علامتی که بانوان دچار افتادگی مثانه معمولا متوجه می شوند، احساس فشار در واژن یا مثانه است.
دیگر علائم افتادگی مثانه شامل موارد زیر هستند:

• احساس ناراحتی یا درد در منطقه لگن، زیر شکم و در هنگام نشستن
• بیرون زدن بافت از واژن
• ورم قابل لمس واژن
• دشواری در ادرار
• احساس خالی نشدن مثانه درست پس از ادرار
• نشت ادرار در هنگام عطسه یا سرفه
• عفونت مکرر مثانه
• رابطه جنسی دردناک
• بی اختیاری ادرار در حین رابطه جنسی
• کمر درد

در هنگام ابتلا به افتادگی خفیف مثانه ممکن است علائم بالا مشهود نباشند.

برای درمان افتادگی مثانه چه هنگامی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هر فردی که متوجه علائم افتادگی مثانه شود باید به پزشک مراجعه کند. افتادگی مثانه معمولا همراه با افتادگی دیگر اندام های درون لگن مانند افتادگی رحم است. از این رو، درمان به موقع برای ارزیابی و اجتناب از علائم مشکل ساز ناشی از تضعیف بافت و عضلات در واژن توصیه می شود. افتادگی اندام به خودی خود بهبود نمی یابند و ممکن است در طی زمان بدتر شوند. درمان های متعددی برای درمان افتادگی مثانه وجود دارد.

تشخیص افتادگی مثانه

• معاینه اندام تناسلی و منطقه لگن بانوان معمولا برای تشخیص افتادگی مثانه لازم است. علاوه بر این ممکن است از شما خواسته شوند تا سرفه کرده یا خم شوید تا وسعت افتادگی مثانه شما مشخص شود و همچنین معلوم شود که آیا دچار بی اختیاری ادرار هستید یا خیر.
• در موارد با علائم کمتر، ممکن است پزشک انجام سیستوگرافی (عکس برداری از مثانه با اشعه ایکس) را برای شما تجویز کند.
• پس از تشخیص، پزشک اعصاب، عضلات و شدت ادرار را معاینه می کند تا تصمیم به انتخاب روش درمانی بگیرد.
  آزمایش یورودینامیک یا تست عصب مثانه نیز ممکن است تحت نظر پزشک انجام شود. این آزمایش شدت و حجم ادرار درون مثانه را می سنجد و همچنین عملکرد پیشاب را بررسی می کند.
• سیستوسکوپی (دیدن درون مثانه از طریق یک لوله) نیز ممکن است برای تصمیم گیری بر سر روش درمانی انجام شود. سیستوسکوپی معمولا عوارض کمی دارد و برای اکثر افراد قابل تحمل است.

درمان افتادگی مثانه بدون جراحی

درمان غیر جراحی افتادگی مثانه شامل مدیریت محتاطانه علائم و استفاده از دستگاه های مکانیکی است.

• درمان افتادگی مثانه با ورزش قابل انجام است. تمرینات کگل از درمان های مدیریت افتادگی مثانه هستند. هدف این درمان کاهش علائم، ممانعت از بدتر شدن افتادگی اندام درون لگن و اجتناب از یا به تاخیر انداختن جراحی است.
• درمان یبوست
• کنار گذاشتن دخانیات
• کاهش وزن
• پساری ها به طور رایج در افرادی به کار می روند که قادر به انجام جراحی نیستند یا انجام جراحی برای آنها ضروری نیست. اگر واژن بسیاری عریض یا کوتاه باشد، پساری ممکن است به خوبی جا نیفتد. عوارض پساری شامل فرو رفتن پساری در واژن، درد منطقه لگن، ترشحات واژن، بی اختیاری اداری، مشکلاتی در حین ادرار کردن و حرکات روده است.

چه داروهایی برای درمان افتادگی مثانه به کار می روند؟

درمان جایگزین هورمونی استروژن می تواند به بدن برای تقویت عضلات درون و حول واژن کمک کند البته مصرف استروژن در افراد مبتلا به سرطان رحم یا سرطان تخمدان ممنوع است. معمولا تخمدان ها پس از یائسگی تولید استروژن را متوقف می کنند و در نتیجه عضلات واژن ضعیف می شوند. در موارد خفیف افتادگی مثانه، استروژن ممکن است برای از بین بردن علائم افتادگی مثانه مانند ضعف عضلات واژن و بی اختیاری ادراری تجویز شود. برای موارد شدیدتر افتادگی مثانه، استروژن درمانی همراه با درمان های دیگر به کار می رود.

استروژن را می توان به صورت خوراکی به شکل قرص مصرف کرد یا کرم های حاوی استروژن را به کار برد. کرم تاثیر موضعی دارد و بر کل سیستم بدن تاثیر نمی گذارد از این رو به نسبت قرص خوراکی، داروی بهتری است اما مصرف استروژن به هر شکلی بدون تجویز و نظارت پزشک مجاز نیست. استعمال استروژن در منطقه واژن و پیشاب به صورت موضعی می تواند در کاهش علائم تکرر ادرار و نیاز فوری به ادرار کردن موثر باشد.

جراحی افتادگی مثانه چه زمانی لازم است؟

افتادگی های شدید مثانه را نمی توان با پساری واژینال یا تمرینات کگل و کاهش وزن مدیریت کرد و معمولا نیاز به جراحی برای حل مشکلات ناشی از موارد شدید این بیماری وجود دارد. بسته به شدت افتادگی مثانه و تاثیر این افتادگی بر دیگر اندام ها، انواع متفاوتی جراحی وجود دارد. جراحی افتادگی مثانه معمولا از طریق واژن انجام می شود و هدف تثبیت مثانه در محل صحیح آن است.

افتادگی مثانه با ایجاد برشی در دیواره واژن ترمیم می شود. منطقه دچار افتادگی ترمیم شده و دیواره واژن برای محافظت از مثانه تقویت می شود که این تقویت با استفاده از بافت های خود فرد یا با استفاده از پیوندهایی انجام می شود که می توانند بیولوژیک (استفاده از دیگر بافت ها) یا مصنوعی (برای مثال مش) باشند. اگر فرد دچار بی اختیاری ادراری باشد این مشکل نیز اصلاح می شود.

بسته به شیوه جراحی، می توان از بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی استفاده کرد. بیشتر بانوان همان روز جراحی مرخص می شوند.
مواد متعددی برای تقویت ضعف عضلات لگن مرتبط با افتادگی مثانه مورد استفاده قرار می گیرند. جراح برای شما مزایا، عوارض و ریسک های بالقوه هر یک از این مواد را توضیح می دهد و همچنین شیوه جراحی را نیز برای قبل از انجام آن توضیح می دهد.

درمان های جدید افتادگی مثانه

درمان هایی مانند تحریک الکتریکی و بیوفیدبک نیز می توانند برای شناسایی و تقویت عضلات درون لگن به کار روند به ویژه در کسانی که تمرینات تقویت عضلات لگن در آنها موثر نبوده است.

• تحریک الکتریکی: پزشک پروبی را بر روی عضلات مورد نظر در واژن یا در کف لگن قرار می دهد. پروب به دستگاهی متصل است که جریان های الکتریکی کمی را به عضلات منتقل می کند که موجب انقباض عضلات می شوند. این انقباضات موجب تقویت عضلات می شود.
• بیوفدبک: سنسوری برای نظارت بر فعالیت عضله درون واژن و کف لگن به کار می رود. پزشک ممکن است تمریناتی را برای تقویت این عضلات توصیه کند. این تمرینات می تواند به تقویت عضلات برای کاهش و از بین بردن علائم مرتبط با افتادگی مثانه کمک کنند و پزشک می تواند تشخیص دهد که آیا این تمرینات برای عضلات مورد نظر مفید هستند یا خیر.

راههای پیشگیری از افتادگی مثانه

• رژیم غذایی پر فیبر و مصرف روزانه مایعات می تواند به کاهش ریسک ابتلا به یبوست کمک کند که خود یکی از عوامل افتادگی مثانه است.
• در صورت ابتلا به یبوست مزمن باید به پزشک مراجعه کرد تا احتمال افتادگی مثانه کاهش یابد.
• وزنه برداری سنگین نیز با افتادگی مثانه مرتبط است و باید از آن دوری کرد.
• اضافه وزن نیز یکی عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به افتادگی مثانه است. کاهش وزن می تواند به جلوگیری از این مشکل کمک کند.