بگو چی صدات کنم!؟ باید و نبایدهای انتخاب اسم کودک

کمتر پیش می آید که با تماشا یک فرد پرسشی درباره اسم او نشود. شنیدن بعضی اسم ها دیگران را می خنداند، متعجب می کند یا به تامل وامی دارد.

اسم ها می توانند صاحبانشان را سربلند کنند یا برعکس موجب خجالت و سرافکندگی شان شوند، اما نباید فراموش کرد وجه مشترک همه اسم های نیک و بد، والدین و بزرگ ترهایی هستند که آنها را روی فرزندان تازه متولد شده شان می گذارند.

سال های گذشته تغییرات زیادی در نامگذاری فرزندان ایرانیان رخ داده است؛ این روزها بسیاری از والدین ترجیح شان این است که اسم بچه شان را یک اسم خاص بگذارند؛ برای همین سازمان ثبت احوال پر شده از اسم هایی که شبیه هیچ اسم دیگری نیست.

هر پدر و مادری دوست دارد فرزندش نامی نیک داشته باشد و به نظر برسد به همین دلیل است که بسیاری از والدین در انتخاب اسم نیکو حساسیت زیادی به خرج می دهند و روزها و ماه ها برای انتخاب اسم مناسب زمان صرف می کنند.

برخی والدین بر کم تکرار بودن اسم هم تاکید دارند و ترجیح می دهند نامی انتخاب کنند که فراوانی کمتری داشته باشد؛ همین امر باعث شده که شاهد اسامی عجیب و غریبی باشیم که گاهی به گوش می رسد.

در پایگاه اطلاعات جمعیتی کشور ۴۲۰ هزار عنوان اسم وجود دارد که ۲۲۰ هزار عنوان دخترانه و ۲۰۰ هزار عنوان پسرانه است. تنوع اسم های دخترانه که برگرفته از ۲۰ الگوی توصیفی، دینی مذهبی، ملی باستانی، قومی، قسمت ای، ترکیبی، اسم گل ها، طبیعت، حیوانات زیبا، پرندگان، کوه ها و رودها و اسم موجودات خیالی و تاریخی است؛ بیشتر از اسم های پسرانه است، این در حالی است که تعداد ۱۴ الگو برای نامگذاری پسر ها وجود دارد.

اول از همه والدین باید توجه کنند اسمی انتخاب کنند که از روی آن بشود جنسیت کودک را شناخت، نه این که اسمش را بگویند و بعد افراد بپرسند دختر است یا پسر! مسلما این اسم در شکل گیری هویت جنسی کودک موثر است.

نامی که برای کودک برمی گزینند می تواند شخصیت فردی و اجتماعی وی را تحت تاثیر قرار دهد چراکه نخستین آهنگ آشنا برای کودک اسم اوست و اثر بسزایی در شکل گیری اندیشه و آینده کودک دارد.

اسم بچه را چه کسی انتخاب کند

شیوه و راه و رسم نامگذاری از گذشته تا کنون بارها تغییر کرده است؛ از نوشتن اسم های مختلف و میان قرآن گذاشتن و انتخاب یکی از آنها تا قرعه کشی معمولی و انتخاب یکی از اسم های نامزد شده یا انتخاب اسم و اعلام آن از سوی بزرگ ترها… .

در گذشته به طور معمول این مراسم از سوی بزرگان فامیل و پدربزرگ ها و مادربزرگ های کودک برگزار می شد و تصمیم نهایی را درباره اسم کودک آنها می گرفتند، اما حالا کمتر پدر و مادری هستند که حتی قبل از تصمیم قطعی برای بچه دار شدن چند اسم دختر و پسر برای بچه به دنیا نیامده شان انتخاب نکرده باشند.

امروزه بیشتر پدر و مادرها معتقدند که پدر و مادرشان یک بار برای انتخاب اسم آنها تصمیم گرفته اند و حالا نوبت خودشان است که اسم بچه شان را انتخاب کنند. اما در کل این مساله برای بیشتر پدربزرگ ها و مادربزرگ ها حل شده است.

بیشتر آنها نظر خود را می گویند و به نظر برسد خیلی هم دلشان بخواهد با نامی که دوست دارند نوه شان را صدا بزنند، اما این روزها کمتر پدربزرگ و مادربزرگی است که انتظار داشته باشد اسم انتخابی او را بپسندند.

البته هنوز هم در شهرهای کوچک و روستا ها کسانی هستند که واگذاری انتخاب اسم کودک شان به بزرگ ترها را احترام به آنها می دانند و هرچند تا آخر عمر نامی که خودشان برای فرزندشان انتخاب کنند در دلشان می ماند، اما معتقدند باید به نظر و عقیده بزرگ ترها احترام گذاشت و افتخار نامگذاری برای کودک را به آنها سپرد.

اختلاف هایی که به دلیل نامگذاری پیش می آید

مادربزرگ هنوز هم دلخور است، دیگر حتی اشتیاق زیادی برای تماشا نوه اش ندارد و معتقد است با رد کردن اسم پیشنهادی او که اسم شوهر مرحومش بوده، به او بی احترامی کرده اند، عمه ها هم هیچ کدام با اسم بچه موافق نبودند و به طرفداری از مادرشان اصلا او رابه اسم صدا نمی زنند.

این سرنوشت کودکانی است که آنقدر مراسم نامگذاری شان پیچیده و پرمساله می شود که برعکس کاربردش که باید شادی و زندگی به همراه آورد بیشتر باعث دلخوری و دوری و گاهی باعث قهر و قطع رابطه فامیلی می شود.

این مشکل ممکن است بین پدر و مادر هم پیش بیاید، البته بیشتر اوقات والدین به توافق می رسند؛ اما گاهی هم برعکس است و اینجاست که آنها اسم گذاری برای فرزندانشان را بین هم تقسیم می کنند.

مثلا با به دنیا آمدن هر فرزند یکی از والدین اسم فرزند را انتخاب کند؛ این طوری بحث بین والدین صورت نمی گیرد، اما امان از وقتی که قرار باشد فرزندی که در راه است اولین و آخرین فرزند باشد. اینجاست که مساله انتخاب اسم مشکل ساز خواهد شد؛ زیرا این مساله مربوط به اختلاف سلیقه والدین در انتخاب اسم برای تنها فرزندشان است.

البته این روزها کمی این مساله تعدیل شده، اما هنوز می توان آن را بین خانواده ها و فامیل ها تماشا کرد، گاهی برای پیش نیامدن این دلخوری ها پدر و مادر مجبور می شوند دل همه را به دست بیاورند و نتیجه اش دواسمه و سه اسمه شدن کودک می شود.

من دو اسمه هستم

تازه از وقتی وارد مدرسه شده، متوجه شده که اسم ثبت شده در شناسنامه اش با اسمی که خود را با آن شناخته فرق می کند؛ اسمی که هرچند اسم واقعی اش است، اما برای او غریبه و ناآشناست.

پدر نامی را که خود می پسندد در شناسنامه اش ثبت کرده و مادر با نامی که خود دوست داشته او را صدا زده و از آنجا که ارتباط بچه ها با مادران وسیع تر و بیشتر از ارتباط با پدرانشان است، مادر موفق شده و همه حتی پدر بعد از مدتی او را با اسم دلخواه مادر صدا زده اند.

این سرنوشت نامگذاری کودکانی است که پدر و مادر یا در بعضی موارد بقیه خانواده و فامیل مثل مادربزرگ و پدربزرگ یا حتی عمه، عمو، خاله و دایی بر سر حرفشان برای تعیین اسم کودک باقی می مانند و هیچ کدام از حق داشته و نداشته شان کوتاه نمی آیند تا در آینده کودک دارای دو اسم یا در موارد نادری سه اسم باشد.

در مواردی حتی کودکانی هستند که در خانواده مادری با یک اسم خوانده می شوند و در خانواده پدری با اسم دیگر که این نوع نامگذاری ها برای کودک بسیار دشوارتر از دو اسمه بودن در شرایطی است که محدود به شناسنامه و خانه باشد. در بعضی خانواده ها هم در شناسنامه کودک یک اسم مذهبی ثبت می کنند، اما با اسم دیگری او را صدا می زنند.

سیما راغبیان، مدرس دانشگاه و کارشناس کودک و نوجوان در این باره می گوید: دو اسمه بودن فرد جز ایجاد تضاد برای او هیچ ثمری ندارد و به طور معمول اسم شناسنامه ای این افراد برای آنها بیگانه است حال آن که در مدرسه و دانشگاه که فقط با اسم شناسنامه ای سر و کار دارند بسیار دچار مشکل می شوند.

اسم های اسلامی

هرچند طی سال های اخیر خیلی از پدر و مادر ها به دنبال اسم های خاص، تک و گاه عجیب و غریب برای فرزندانشان هستند، اما آمارهای هر ساله سازمان ثبت احوال نشان می دهد همیشه فراوانی چند اسم اول آمار منتشر شده متعلق به اسامی اسلامی است.

طی ده سال اخیر اولین اسم پسرها با رقابت بین ابوالفضل و امیرحسین و امیرعلی در تغییر بوده، اما اسم فاطمه هر ساله پرطرفدارترین و دارای بیشترین تعداد نامگذاری برای دختر ها بوده است.

و همین طور بر اساس آمار ۹۲ سال گذشته بیشترین انتخاب اسم ایرانیان برای فرزندان اسامی ائمه اطهار(ع) است که فراوانی ده اسم اول ثبت شده در پایگاه اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال، اسم های پسران به ترتیب عبارت است از محمد، علی، حسین، مهدی، حسن، رضا، محمدرضا، علیرضا، احمد و عباس و برای دختران به ترتیب فاطمه، زهرا، مریم، معصومه، زینب، سکینه، رقیه، خدیجه، لیلا و سمیه.

اما اسم های ائمه معصومین(ع) مانند اسم حسین، امیرحسین و محمد حسین علاوه بر طول سال، در دو ماه محرم و صفر نیز بیشترین فراوانی را دارند. این مساله درباره برخی اسم ها نیز صدق می کند. به عنوان نمونه زمان انقلاب و رحلت امام خمینی(ره) اسم روح الله بالاترین میزان فراوانی را در میان اسم های پسر داشت.

بعضی افراد برای انتخاب اسم فرزند خود از اسامی دینی استفاده می کنند و دلیل این انتخاب را متبرک بودن این اسامی می دانند و یقین دارند که این اسامی شخصیت فرزندانشان را تحت تاثیر قرار می دهد و حتی گاهی اوقات اسم بعضی از افراد در شناسنامه اسم مذهبی است در حالی که به اسم دیگری خوانده می شوند؛ در هر صورت این دسته از افراد اعتقادات خاصی نسبت به این اسامی دارند.

در کل این مساله نشان می دهد هنوز مردم به اسامی مذهبی و اسلامی بیشتر علاقه و اعتقاد دارند تا اسامی دیگر.

تاثیر فیلم ها و سریال ها بر نامگذاری

تعدادی از اسم ها اقبال موقت دارند. از این زاویه رسانه ملی نیز نقش مهمی در فرهنگ مهندسی اسم و نامگذاری دارد. مثلا، در سریال ستایش اسم شخصیت ستایش و در سریال پنج کیلومتر تا بهشت اسم آیدا به واسطه شخصیت خوبی که در فیلم داشت مورد پسند مردم قرار گرفت و در مقطعی بیشترین اسامی فرزندان دختر از بین این اسم ها بود؛ بعد از سریال مختار، اسم کیان برای پسرها و بعد از سریال میوه ممنوعه، اسم هستی برای دخترها بسیار متداول شد، آمارهای ثبت احوال نشان می دهد، سال ۸۷ بیش از ۱۵ هزار نفر و سال ۸۸ بیش از ۱۳ هزار نفر اسم دختران خود را هستی گذاشته اند.

این اسامی و بسیاری اسم های دیگر متاثر از فیلم ها و سریال ها که تغییر آماری قابل ملاحظه ای در چند اسم اول ثبت شده در سازمان ثبت احوال به وجود آورده است نشان دهنده تاثیر بعضی فیلم ها و سریال های شاخص مردم بر نامگذاری کودکانشان است.

حالا وقتی همه این بچه ها با اسم هایی شبیه هم که بیشترشان متعلق به دوره ای خاص هستند وارد مدرسه می شوند چه اتفاقی می افتد؟ چند ستایش و هستی و آیدا و… در یک کلاس!

این مساله نشان دهنده تاثیرپذیری زیاد مردم از رسانه ملی است، این که آنها تا این حد به این رسانه دقت و توجه می کنند و حاضرند اصلی ترین و اولین تصمیم در مورد زندگی کودکانشان را از این رسانه اتخاذ کنند، بار مسئولیت این رسانه را سنگین تر می کند.

مادربزرگم نمی تواند مرا صدا بزند

حسرت یک بار درست صدا زدن اسم نوه اش به دلش مانده، انستیاژ هم دوست دارد مادربزرگش او را با اسم درست و واقعی اش صدا بزند نه هر بار با یک تلفظ و یک آهنگ، اما هر چه خودش هم برای مادربزرگ نامش را تکرار می کند و سعی می کند اسم خود را به او یاد دهد تلفظ مادربزگ خوب نمی شود!

نامی که در حال حاضر برای نوزاد نورسیده خانواده جذاب و شیرین می آید به نظر برسد تا چند سال دیگر برای زن یا مردی که می خواهد وارد جامعه شود مایه کسرشان باشد. شنو، چیمن، آنوشکا، صابرنیا و آمیتیس اسم هایی هستند که پدران و مادران امروز بر فرزندان خود می گذارند.

پدیده اسم های خاص و بی همتا تا آنجا پیش رفته که برای تکرار بعضی از اسم ها باید حداقل لیسانس داشته باشید! بماند که با همین مدرک هم اگر تا سه هفته فکر کنید نمی توانید معنی آن اسم ها را حدس بزنید.

گاهی دائم صدا زدن بچه با آن اسم سخت و با تلفظ تخصصی برای پدر و مادر او هم مشکل است، اما این والدین با پشتکار قوی این سختی را به جان می خرند تا کودکشان اولین کسی باشد که صاحب این اسم هرچند عجیب و سخت است.

حالا سوال اینجاست که واقعا تک و خاص بودن بعضی اسم ها به غلط تلفظ کردن اسم کودک از سوی مادربزرگ و پدربزرگ و در بیشتر موارد همکلاسی های مهدکودک و مدرسه کودک می ارزد یا نه!

اسم هایی شاخص دیروز و امروز

برخلاف دهه های قبل که بیشتر مردم برای نامگذاری نوزادان به دنبال اسم های متداول بودند، در سال های اخیر به دنبال اسم هایی متمایز هستند.

اسم ها تحت تاثیر مد هستند. کمتر نامی را می توان یافت که در طول نسل ها محبوبیت خود را حفظ کرده باشد. به نظر برسد اسم هایی که الان عجیب به نظر می رسند چند سال پیش برای پدران و مادرانی که اقدام به نامگذاری آنها روی فرزندانشان می کردند عجیب و خنده دار نبود.

در گذشته بعضی والدین با توجه به اهمیت یک شیء، یک صفت یا صنعت در دوره ای خاص اقدام به گذاشتن اسم آن روی فرزندان خود می کردند؛ چه بسا در بیشتر موارد حتی معنی درست آن را نمی دانستند؛ این شرایط همچنان باقی است، بسیاری از خانواده ها برای این که نامی متفاوت و منحصربه فرد بر فرزند خود بگذارند از اسم های عجیب و غریب استفاده می کنند و اصرار دارند که آن اسم در شناسنامه فرزندشان ثبت شود، ولی به نظر برسد چند سال دیگر همین اسم متفاوت موجب سرافکندگی فرزندشان در آینده شود.

برخی از والدین پس از تولد فرزندان خود برای آنها اسم های ترکیبی ناموزن یا خارجی بدون معنا و مفهوم ایرانی انتخاب می کنند، حال آن که نامگذاری بدون در نظر گرفتن معنا و مفهوم یا لحاظ کردن معیارهای ملی و اسلامی در واقع اقدامی ضدفرهنگی است، اما سازمان ثبت احوال به منظور حفظ ریشه های فرهنگی کشور با این اقدام آنها مخالفت کرده و انتخاب اسم را مشروط به تائید و صدور مجوزدر کمیته چهار نفره این سازمان می کند؛ این کمیته چهار نفره تائید اسامی متشکل از دو استاد دانشگاه دارای دکتری ادبیات فارسی و ادبیات عرب و مدیرکل ثبت احوال استان و معاون سجلی این سازمان است و اسامی غیرمتعارف باید برای تائید در این کمیته مورد بررسی قرار گرفته و به تائید نهایی برسد.

هر ماه حدود ۳۰ تا ۴۰ پرونده انتخاب اسم برای طرح در این کمیته مطرح می شود و به طور معمول در ۷۰ درصد موارد، انتخاب اسم به تائید کمیته می رسد و در۳۰ درصد نیز اسم هایی از سوی کمیته به والدین پیشنهاد می شود.

اگر در دهه ۷۰ آرش ها و کورش ها و امیرحسین ها زیاد بودند و در دهه ۸۰ پارساها و ایلیاها، در این سال ها نوبت به هیراد و رشان رسیده است. ظهور این جریان در سال های اخیر موجب شده که مردم در نامگذاری به دنبال واژه های جدید باشند، واژه هایی که قبلا خیلی مورد استفاده قرار نمی گرفته و به دلایلی بخشی از والدین علاقه دارند که از این اسامی برای فرزندانشان استفاده کنند.

جالب است بدانید ده اسم فراوانی که در استان تهران در شش ماهه گذشته انتخاب شده، شامل: امیرعلی، محمدطاها، امیرحسین، علی، ابوالفضل، امیرعباس، امیرمحمد، محمدمهدی، محمدحسین، پارسا، برای پسران و فاطمه، زهرا، نازنین زهرا، ریحانه، النا، رها، هستی، سارینا، باران و ستایش برای دختران بوده است.

اسم هایی که افراد از داشتن آنها خجالت می کشند

ویلا، سماور، شناور، چرت، نخواسته، حقیر، نوشابه و اسکناس، بخشی از اسم هایی عجیب و غریبی هستند که در سال های اخیر با درخواست صاحبان آنها اقدام به تعویض اسم در شناسنامه شده است.

اکنون در سازمان ثبت احوال ۳۷۳۷ اسم پسرانه و ۳۸۱۲ اسم دخترانه قابل تغییر وجود دارد که هر شخصی نامش در آن باشد بلافاصله به اسم مناسب، قابل تغییر است. البته ممکن است اسمی در این فهرست ها نباشد، اما از دید ثبت احوال قابل تغییر باشد که در این باره فرد باید دنبال مجوزهای لازم باشد.

مساله فقط خجالت کشیدن افراد از اسم های عجیب و غریب شان نیست، والدین برای نامگذاری کودک تا آنجا باید دقت داشته باشند که کودک در سنین متفاوت نه از معنی اسمش و نه از آهنگ آن، خجالت نکشد یا اسم های بدون معنایی که تهی و بدون پشتوانه فرهنگی است برایش انتخاب نکنند که در بزرگسالی به طور دایم مجبور به توضیح درباره اسمش شود.

موقع انتخاب اسم به این مساله دقت کنید که اسم انتخابی در حالت عامیانه و کوتاه شده چه صورتی به خود می گیرد. گاهی اوقات یک اسم متناسب زیبا با کمی تغییر تبدیل به یک اسم نامتناسب با معنای بد می شود.

دسته ای از افراد هستند که برای زنده مشاهده داشتن یاد و خاطره عزیزانشان برای نامگذاری فرزندانشان از اسامی آنها استفاده می کنند؛ هر چند که به نظر برسد بعضی از آن اسامی در زمان حال دیگر هیچ طرفداری نداشته باشد.

زنده نگه داشتن اسم اعضای متوفی فامیل باری است که بر دوش کودک نهاده می شود. اسم انتخاب شده برای نوزاد توقعات والدین را نمایان می سازد. آنها می خواهند و می کوشند همه صفات نیکوی فرد فقید خانواده در فرزندشان متجلی شود.

باید توجه داشته باشیم که قرار نیست آدم ها ادامه دهنده راه و مشی یکدیگر باشند. اگر اسم کودک نماد قدرت، بی باکی یا قهرمانی باشد و او فاقد چنین خصایصی، ممکن است در طول سال های کودکی همواره در معرض سرکوفت خانواده یا دیگران قرار بگیرد.

از طرف دیگر اسم هایی که چیزی یا کسی را یادآوری می کند ممکن است در بزرگسالی یا حتی از دوران مدرسه رفتن برای افراد مشکل آفرین باشد، مثل اسم رستم که هر چند یکی از اسم های فاخر شاهنامه و برخوردار از پشتوانه فرهنگی و اسطوره پهلوانی و قدرت است؛ اگر روی یک پسر بچه نحیف و لاغر گذاشته شود، ممکن است باعث شود توسط همسالان دیگر به سخره گرفته شود و همین طور بعضی اسم های دیگر مثل زیبا، ماهرو و… .

اگرچه نتایج یک پژوهش صورت گرفته در حوزه اسم ها نارضایتی بیشتر انسان ها از اسم شان را نشان می دهد، اما بیشتر شرکت کنندگان در نظرسنجی اعلام کرده اند با وجود نارضایتی از اسم، اگر حق تغییر اسم شان را داشته باشند، ترجیح خواهند داد از این حق استفاده نکنند.

آنهایی هم که تمایل به تغییر اسم داشته اند، کسانی بوده اند که به دلیل نوع اسم شان متحمل فشار شده اند. بچه ها در برابر تفاوت ها، دقیق و بی ملاحظه هستند.

همچنین آنها در مقاطعی معین نسبت به اسامی مردانه و زنانه مرزبندی های خلل ناپذیری در ذهن دارند؛ از همین رو وقتی کودکی از یک جنس معین را می بینند که در نظر آنها اسم جنس مخالف را بر خود دارد، دست به استهزای وی می زنند.

داشتن اسم های خارجی نیز ممکن است باعث خندیدن و مسخره شدن از طرف دیگران شود، هرچند چند سالی است استفاده از اسم هایی مانند رابرت، الیزابت و جورج ممنوع است و اگر کسی هم این اسم ها را داشته باشد بلافاصله بعد از تقاضا به اسامی ایرانی اسلامی تغییر می کند و همین طور بعضی اسم ها که بسیار مورد علاقه افراد بوده، اما به نظر برسد خیلی ها هنوز نمی دانند معنی خیلی جالبی ندارد مثل اسم شیما که به معنی زن خال دار است و جزو اسامی قابل تغییر بوده و دیگر با گذاشتن آن موافقت نمی شود.

سازمان ثبت احوال این حق را برای افرادی که اسم نامناسب دارند قائل شده که بتوانند در اسرع زمان نامشان را تغییر دهند؛ اگر اسم شان جزو فهرست اسم هایی باشد که در ثبت احوال قابل تغییر قید شده راه ساده تری پیش رو دارند، با مراجعه به سازمان ثبت احوال می توانند اسم خود را تغییر دهند، اما اگر نامشان در این فهرست نباشد راه دشوارتری پیش رو دارند.

The post بگو چی صدات کنم!؟ باید و نبایدهای انتخاب اسم کودک appeared first on آلامتو.

بگو چی صدات کنم!؟ باید و نبایدهای انتخاب اسم کودک